Faminaniana sibilina
Ny Faminaniana sibilina na Faminaniana pseodô-sibilina dia fanangonan-dahatsoratra miisa 14 tsy misy ifandraisany voasoratr' olona tsy fantatra tamin' ny fotona samihafa. Na dia nosoratana toy ny tononkalo amin' ny teny grika aza ireo lahatsoratra ireo dia anisan' ny literatiora apôkaliptika jiosy na jodeô-kristiana manohitra ny fahefam-panjakana rômana[1].
Mitantara zava-nitranga tany amin' ny Andro Taloha ny sasany amin' ireo lahatsoratra ireo. Ohatra amin' izany ny faminaniana faha-13 izay manokana andalan-tononkalo 60 amin' ny 173 izay milaza ny fanjakan' ny emperora Filipo Arabo[2].
Tamin' ny faran' ny taonjato voalohany dia manao tonon-tsiahy ny ampahany amin' ny boky faha-3 momba ny Tilikambon' i Babela ilay mpahay tantara jiosy atao hoe Flavio Jôsefa. Ilay mpandaha-teny fiarovana ny finoana kristiana atao hoe Atenagôrasy avy any Atena, ao amin' ny lahatsoratra nosoratany hoe Supplique au sujet des chrétiens ho an' ny emperora Marko Aorelio (taona 176), dia manao tonon-tsiahy izany ampahan-dahatsoratra izany ara-bakiteny, sady miala tsiny noho ny fahafantaran' io emperora io tsara ilay lahatsoratra.
Mampahatsiahy ankolaka ireo faminanian' ny Sibila[3] ireo ny Rain' ny Fiangonana (na Aban' ny Eglizy): i Teôfilôsy avy any Antiôkia (taona 180), i Klemento avy any Aleksandria (taona 200), i Laktantio (taona 305), ary i Aogostino avy any Hipôna (taona 400) dia miseho ho mahalala tsara soratra pseodô-sibilina, izay indraminy ampiasaina na hazavainy, sady anatsofohany etsy sy eroa ny andian-teny hoe "zanak' Andriamanitra"[4]. Tsy ho nananana intsony ny ampahan-dahatsoratra sasany raha tsy teo ny fanaovan' ny Rain' ny Fiangonana azy ireo tonon-tsiahy.
Na dia izany aza, araka ny Catholic Encyclopedia, "... ny fihen-danjan' ny fivavahan' ny mpanompo sampy sy ny fanjavonan' izany dia nahatonga azy ireo ho very lanja ka nihena ny famakiana sy ny fandikana azy ho maro, na dia fantatra sy natao tonon-tsiahy aza izy ireo nandritra ny Andro Antenatenany, na tany Atsinanana izany na tany Andrefana"[5].
Tsy anisan' ny kanônan' ny Baiboly ireo lahatsoratra ireo na amin' ny fiangonana inona na amin' ny fiangonana inona fa voasokajy ho apôkrifa na pseodepigrafa.
Jereo koa hanova
Loharano sy fanamarihana hanova
- ↑ Xavier Loriot et Daniel Nony, La crise de l'empire romain, 235–285, Paris, Armand Colin, 1997, 304 p., p. 20
- ↑ Xavier Loriot et Daniel Nony, La crise de l'empire romain, 235–285, p. 25
- ↑ Ny Sibilina dia mpaminanivavy izay mamantatra ny zavatra tsy fantatry ny olon-tsotra.
- ↑ Jereo: M.-L. Guillaumin, Jacques Fontaine (dir.) et Michel Perrin (dir.), Lactance et son temps : recherches actuelles : actes du IVe Colloque d'études historiques et patristiques, Editions Beauchesne, 1978, 310 p., « L'exploitation des oracles sibyllins par Lactance », p. 185-202
- ↑ Catholic Encyclopedia, 1913, "Sibylline Oracles"