Evanjelin' ny fahazazana
Ny evanjelin' ny fahazazana na filazantsaran' ny fahazazana dia karazan-dahatsoratra mitantara ny fitorontoronana sy ny fahaterahana ary ny fahazazan' i Jesoa. Ao amin' ny toko roa voalohany ao amin' ny Evanjelin' i Matio sy ny Evanjelin' i Lioka (atao hoe "fitantarana ny fahazazana"), izay voasoratra tsy talohan' ny faran' ny taonjato voalohany dia ahitana ny tantara toy izany[1]. Hita koa izany ao amin' ny boky voasoratra taty aoriana izay anisan' ireo atao hoe boky apôkrifa, ka anisan' izany ny Prôtevanjelin' i Jakôba (izay nalain' ny Evanjelin' i Pseodo-Matio tahaka), ny Fiakaran' i Isaia, ny Evanjelin' ny fahazazana araka an' i Tômà ary ny Apôkalipsan' i Adama, na koa ny Evanjely arabon' ny fahazazana sy Evanjely armenianan' ny fahazazana, ny Antsan' i Salômôna, ny Asan' i Petera ary ny Epistilin' ny Apôstôly[2].
Ireo boky apôkrifa ireo dia mirakitra fitantarana misy tsipiriany kokoa noho ny hita ao amin' ny Evanjely kanônika, izay tsy azo heverina ho ambony noho izy ireo raha ny lafiny ara-tantara no heverina[3] ary izay miendrika fandalinana bebe kokoa an' ireo boky kanônika ireo, tsy araka ny fiheverana nanjaka hatramin' izay izay milaza fa mifanohitra amin' ny boky kanônika izy ireo[4]. Ireo fitantarana ireo dia mety nanana lanja ata-teôlôjia mifanahantsahana amin' ny an' ny evanjely kanôinika tamin' ny fotoana nanoratana azy ireo, hatramin' ny faran' ny taonjato voalohany sy nandritra ny taonjanto faha-2, izay vavolombelon' ny fiheverana ny fitorontoronana sy ny fahaterahan' i Jesoa izay nanan-danja tamin' izay[3]. Manoloana ireo lovantsofina ireo anefa dia tsy fantatra ny tantara tena marina momba ny fahaterahana sy ny fahazazana, ary tsy misy asa azo atao ankoatry ny fiaingana amin' ny fomba iheveran' ny Kristiana tamin' ny taonjato voalohany sy faha-2 ny fahazazan' i Jesoa[5].
Sokajin-dahatsoratra: midrash hanova
Ny ampahany be amin' ny tantaran' ny fahazazan' i Jesoa araka an' i Matio dia midrash nalaina tahaka avy amin' ny tantaran' i Mosesy (na Môizy). Toraka izany koa ny tantaran' i Joany mpanao batisa ao amin' ny Evanjelin' i Lioka izay midrash naorina avy amin' ny fitantarana ao amin' ny Baiboly momba ny fahaterahan' i Isaaka ary indrindra ny fahaterahan' i Samoela, ilay "mpialoha lalana" an' i Davida, môdelin' ny mpanjaka mesianika. Ankoatra izany dia azo heverina ho fanitarana ny tantaran' ny fahazazana ao amin' ny Evanjalin' i Matio sy ny Evanjelin' i Lioka araka ny fomban' ny midrash ny Prôtevanjelin' i Jakôba, izay nofenoina tamin' ny midrash momba ny fahazazan' i Samoela mpaminany[6].
Ny fitantarana ny fahazazana araka ny filazantsara kanônika hanova
Araka an' i Charles Perrot dia mametraka olana maro amin' ny maha asa soratra sy ara-tantara azy ny fitantarana ny fahazazan' i Jesoa ao amin' ny Evanjelin' i Matio (toko 1 sy 2) sy ny an' i Lioka (toko 1 sy 2) satria ny nanoratana azy ireo dia efa taty aoriana lavitra, ka sahala amin' ny tantara natao hahavariana toy ny tantaram-pahazazana teo amin' ny tontolo jiosy nandray ny kolontsaina grika izany[7]. Amin' ny maha tokony hifotorany amin' ny drafitry ny literatioram-pivavahana jiosy karazan' ny haggadah[8], nefa avy amin' ny fiarahamonina samihafa nipoiran' ireo fitantarana ireo, dia vavolombelon' ny tsy fitovian-kevitra teo amin' ireo fiangonan' ny mpianatr' i Jesoa, izay sarotra faritana mazava ireo fitantarana ireo[3].
Araka ny hevitr' i Helmut Koester dia ny Evanjelin' i Matio sy ny an' i Lioka no fitantarana tranainy indrindra momba ny fahaterahana sy ny fahazazan' i Jesoa; tsy misy fitantarana talohan' ireo ny ao amin' ny evanjely apôkrifa izay afaka nisy tsy nanam-pifandraisana amin' ny hafa, na dia nisy aza ny filazana mitokana momba ny nahaterahan' i Jesoa tao amin' ny zohy araka ny hita ao amin' ny soratr' i Jostino Martiry sy ao amin' ny Prôtevanjelin' i Jakôba[9].
Araka ny hevitr' i E. Brown dia tsy fantatra marina ny fifandraisan' i Maria sy ny apôstôly izay nitahiry ny lovatsofina. Misy ny mieritreritra fa i Maria no nitantara amin' izy ireo ny fahaterahana; nefa tsy misy zavatra ahafaha-manatsoaka hevitra ny amin' izany ao amin' ny Testamenta Vaovao na tamin' ny taonjato voalohany. Ny fiheverana fa fahatsiarovana tao amin' i Maria fotsiny ny fitantarana ny fahazazana dia misy olana tsy azo vahana: ny fitantaran' i Matio sy ny an' i Lioka dia samy hafa tanteraka ka sarotra ny hieritreritra fa avy amin' olona iray ihany izy ireo. Ny manam-pahaizana sasany dia manolo-kevitra fa i Jôsefa no loharano nipoiran' ny fitantarana araka an' i Matio fa i Maria kosa no loharanon' ny fitantaran' i Lioka; nefa izany dia midika fa tsy nifampiresaka i Jôsefa sy i Maria satria samy hafa tanteraka ny fahatsiarovany ny zava-nitranga[10].
Mihevitra i David Strauss sy i Rudolf Bultmann fa ireo fitantarana ireo dia petra-kevitra iarovana izay inoana miendrika fanambaràna teôlôjika (teôlôgomena) fotsiny[11].
Ny filazantsara apôkrifan' ny fahazazan' i Jesoa hanova
Loharano sy fanamarihana hanova
- ↑ Simon Claude Mimouni, L'Enfance de Jésus dans la littérature chrétienne des premiers siècles [tahiry], Conférence 1994, École pratique des hautes études ; section des sciences religieuses, p. 289
- ↑ Simon Claude Mimouni, Les Traditions chrétiennes anciennes : l'enfance de Jésus dans la littérature chrétienne des premiers siècles [tahiry], Conférence M. Simon C. Mimouni, In: École pratique des hautes études, Section des sciences religieuses, Annuaire. Tome 104, 1995-1996. 1995. p. 325.
- ↑ 3,0 3,1 et 3,2 Simon Claude Mimouni, « Les traditions de l'enfance de Jésus » in Le Christianisme des origines à Constantin, éd. Nouvelle Clio/P.u.f., 2007, pp. 130-138
- ↑ Jean-Daniel Kaestli, in Le Mystère apocryphe : introduction à une littérature méconnue, éd. Labor et Fides, 2007, p. 40, (sombin-dahatsoratra) [tahiry]
- ↑ Simon Claude Mimouni, Pierre Maraval, Le christianisme des origines à Constantin, Presses universitaires de France, 2006, p. 131.
- ↑ François Blanchetière, Enquête sur les racines juives du mouvement chrétien, éd Cerf, Paris, 2001, p. 315-316.
- ↑ Charles Perrot, « Les récits de l'enfance de Jésus Archived Desambra 2, 2013 at the Wayback Machine [tahiry] », Les Dossiers d'archéologie, 1999 - 2000, n° 249, pp. 100-105
- ↑ Paul Mattei, Le christianisme antique de Jésus à Constantin, éd. Armand Colin, 2008, p. 60
- ↑ H. Koester, Ancient Christian Gospels, Fortress Press, 1990 pp. 308-309
- ↑ Raymond E. Brown, 101 questions sur la Bible, coll. Lire la Bible, n° 98, Paris, Cerf, 1993, question n°55.
- ↑ René Laurentin, Les Évangiles de l'enfance du Christ, Desclée de Brouwer, 1982, p. 426.