Fanandroana malagasy: Fahasamihafan'ny versiona

Contenu supprimé Contenu ajouté
Thelezifor (dinika | fandraisan'anjara)
Aucun résumé des modifications
Thelezifor (dinika | fandraisan'anjara)
Aucun résumé des modifications
Andalana faha-1:
[[Sary:New Moon at sunset.jpg|vignette|382x382px|Tsinam-bolana]]
Ny '''fanandroana malagasy''' dia endriky ny [[fanandroana]] ataon' ny mpanandro malagasy izay andinihany sy ampiharany ny fifandraisan' ny fotoana ahaterahan' ny olona iray na ny fotoana ahatanterahan' ny zavatra iray andaniny, amin' ny toerana sy ny toetran' ireo zavatra eny amin' ny lanitra, indrindra ny [[Volana]], ankilany, araka ny [[Tetiandro malagasy|tetiandro nentin-drazana malagasy]] sy ny fifandraisan'izany amin' ny ho toetr'ilay olona teraka na ilay zavatra miseho na tiana hotanteraka. Izany fifandraisana izany no atao hoe vintana. Ambaran' ny mpanandro malagasy fa mamaritra ny toetra sy ny hoavin' ny olona ateraka na ny zavatra tanterahina tandrify azy ny vintana nefa azo ovana izany amin' ny alalan' ny [[fanalana vintana]] na fanalana faditra<ref><small>P.Antoine Rahajaeizafyde Padoue Rahajarizafy, ''Filozofia malagasy'', 2005, p. 107.</small></ref> raha ratsy ka atahorana hitera-doza io vintan-dratsy io. Tsy ny vintana mifandray amin'ny [[Volana]] sy ny kintana ihany anefa no voakasiky ny fanandroana malagasy fa ny vanim-potoana rehetra hatramin'ny [[andro]] ao amin'ny [[herinandro]] sy ny fizaràn'ny andro, ka hatramin'ny [[fizaran-taona]] sy ny [[taona]] koa. Manampy izany ny [[Lafin-tany|lafintany]] (atsimo, avaratra, atsinanana sns) sy ny zavatra hafa toy ny tany, ny [[rivotra]], ny [[afo]] ary ny [[rano]] sns. Tsy ny volana sy ny andro ihany no manan-danja eo amin' ny fanandroana malagasy fa ny fizarazaran'ny andro koa, toy ny maraina sy ny tolakandro, ny andro sy ny alina, ny miposaka masoandro sy ny mitatao vovonana sy ny milentika masoandro sns. Noho izany dia tsy ny fotoana ihany no sahanin'ny fanandroana malagasy fa ny [[erana]] na ny habaka koa.
 
Fanao andavanandro teto Madagasikara ny fankanesana any amin'ny mpanandro teo amin'ireo [[andriana]] tamin'ny taonjato faha-18 sy faha-19. Tao Imerina teo antenantenan'ny taonjato faha-19 dia nahay nanandro ny iray ampahatelon'ny olona<ref name=":1"><small>Jobily Rakotoson, "L'art divinatoire, parole d'un sage" in ''Madagascar fenêtres'', 2002, p.93.</small></ref>.
Andalana faha-6:
Araka ny finoan-drazana malagasy dia lova avy amin' ny ray aman-dreny na talenta avy amin' ny [[Zanahary (anaran-tsamirery)|Zanahary]] ny fanandroana. Ilain' ny Nataolo malagasy ny manontany mpanandro alohan' ny hiterahana, hanamboarana trano na fasana, hanaovana hasoavana na fanambadiana, hisantatra na hitokana zavatra, handevina sns.
 
Raha tiana ho azo ny fanandroana malagasy dia tokony havahana ny hoe [[antokon-kintana]] sy ny hoe vintana ary ny hoe [[tetiandro]]. Mifandray tanteraka amin'ny tetiandro ny vintana. Ny fifandraisana misy eo amin'ny [[antokon-kintan'ny zodiaka]] sy ny vintana dia efa tsy hentintra intsony noho ny fanandroana sy ny tetiandro malagasy manara-bolana fa tsy manara-kintana na manara-masoandro tanteraka. Ny [[Arabo (vahoaka)|Arabo]] (izay antsoin'ny Malagasy hoe ''Talaotra'' na ''[[Antalaotra]]'') no heverin'ny maro fa nitondra ny fanandroana teto Madagasikara<ref><small>'Ny Arabo izay tonga tany amorontsiraka atsinanana sy andrefana no isan’ ireo firenena mpiavy. Ny finoana mohamedianina izay naelin’ izy ireo no nanjary fanompoan-tsampy teto, nahatonga ny sikidy sy fanandroana, ny mosavy sy ny hitsak’ andro”. (Rainihifina, ''Lovantsaina II Tantara Betsileo'', Ambozontany Fianarantsoa. 1975, p. 19)</small></ref> <ref><small>P.Antoine de Padoue Rahajarizafy, ''Filozofia malagasy'', 2005, p. 91.</small></ref>.
 
== Fanamarihana ankapobeny ==
Ireto avy ireo anaram-bintana amin'ny fanandroana malagasy izay sady anaran'ny volana malagasy avy amin'ny teny arabo koa: [[Alahamady]], [[Adaoro]], [[Adizaoza]], [[Asorotany]], [[Alahasaty]], [[Asombola]], [[Adimizana]], [[Alakarabo]], [[Alakaosy]], [[Adijady]], [[Adalo]] ary [[Alohotsy]]<ref><small>P.Antoine de Padoue Rahajarizafy, ''Filozofia malagasy'', 2005, p. 104.</small></ref>. Mbola iadian-kevitra ny fotoana mifanandrify amin'ny volana tsirairay noho ny fahasamihafam-piheverana misy eo amin'ireo milaza tena fa manam-pahaizana momba ny [[tetiandro malagasy]].
 
=== Fifandraisan'ny vitana ===
Andalana faha-18:
 
==== Vintana "mifanoto" na "mifanohitra" na "mifandratra" ====
Ny vintana iray eo amin'ny zoron-trano na lafin-trano iray sy ny vintana iray hafa izay eo amin'ny zoron-trano na lafin-trano mifanatrika amin'io (manome zoro 180°) dia lazaina hoe "mifandratra"<ref name=":2"><small>P.Antoine de Padoue Rahajarizafy, ''Filozofia malagasy,'' 2005, p. 106.</small></ref>. Tsy maintsy renivintana no mifandratra amin'ny renivintana. Ny renivintana iray dia "mitanila" na "miarina" eo amin'ny zanabintana roan'ny renivintana mifandratra aminy. Ny zanabintana iray dia mitanila na miarina eo amin'ny renivintana mifandratra amin'ny renivintana mibaby na mitrotro azy. Ny zanabintana trotroina dia tsy maintsy mifandratra amin'ny zanabintana trotroina, ary ny zanabintana babena dia tsy maintsy mifandratra amin'ny zanabintana babena.
 
Noho izany, ny Alahamady mifandratra amin'ny Adimizana, ny Adaoro mifandratra amin'ny Alakarabo, ny Adizaoza mifandratra amin'ny Alakaosy, ny Asorotany mifandratra amin'ny Adijady, ny Alahasaty mifandratra amin'ny Adalo, ary ny Asombola mifandratra amin'ny Alohotsy.
Andalana faha-27:
Mitondra tonon'andro telo izay antsoina hoe "vava" (na "vavany") sy "vonto" ("vontony") ary "vody" (na "vodiny") ny renivintana, fa tsy mitondra afa-tsy tonon'andro roa atao hoe "vavany" sy "vodiny" ny zanabintana. Ao anatin'ny iray volana dia mifanarakaraka araka ny filaharany ny vintana ka ny vavan'ny vintana mitovy anarana amin'ny [[Volana (fotoana)|volana]] diavina no anombohana (ohatra, vava Alahamady); andro ahatsinanan'ny [[Volana]] izany.
 
Noho izany dia toy izao ny fitsingerenan'ny tonon'andro 28<ref><small>P.Antoine de Padoue Rahajarizafy, ''Filozofia malagasy'', 2005, p. 105.</small></ref>:
 
* Vava Alahamady, vonto Alahamady, vody Alahamady,