Fanandroana malagasy: Fahasamihafan'ny versiona

Ny '''fanandroana malagasy''' dia endriky ny [[fanandroana]] ataon' ny mpanandro malagasy izay andinihany sy ampiharany ny fifandraisan ny fotoana ahaterahan' ny olona iray na ny fotoana ahatanterahan' ny zavatra iray andaniny, amin' ny toerana sy ny toetran' ireo zavatra eny amin' ny lanitra, indrindra ny [[Volana]], ankilany, araka ny [[Tetiandro malagasy|tetiandro nentin-drazana malagasy]] sy ny fifandraisan'izany amin' ny ho toetr'ilay olona teraka na ilay zavatra miseho na tiana hotanteraka. Izany fifandraisana izany no atao hoe vintana. Ambaran' ny mpanandro malagasy fa mamaritra ny toetra sy ny hoavin'ny olona ateraka na ny zavatra tanterahina tandrify azy ny vintana nefa azo ovana izany amin'ny alalan'ny [[fanalana vintana]] na fanalana faditra<ref><small>P. Rahajaeizafy, ''Filozofia malagasy'', 2005, p. 107.</small></ref> raha ratsy ka atahorana hitera-doza io vintan-dratsy io. Tsy ny vintana mifandray amin'ny [[Volana]] sy ny kintana ihany anefa no voakasiky ny fanandroana malagasy fa ny vanim-potoana rehetra hatramin'ny [[andro]] ao amin'ny [[herinandro]] sy ny fizaràn'ny andro, ka hatramin'ny [[fizaran-taona]] sy ny [[taona]] koa. Manampy izany ny [[Lafin-tany|lafintany]] (atsimo, avaratra, atsinanana sns) sy ny zavatra hafa toy ny tany, ny [[rivotra]], ny [[afo]] ary ny [[rano]] sns. Tsy ny volana sy ny andro ihany no manan-danja eo amin'ny fanandroana malagasy fa ny fizarazaran'ny andro koa, toy ny maraina sy ny tolakandro, ny andro sy ny alina, ny miposaka masoandro sy ny mitatao vovonana sy ny milentika masoandro sns. Noho izany dia tsy ny fotoana ihany no sahanin'ny fanandroana malagasy fa ny [[erana]] na ny habaka koa.

Raha tiana ho azo ny fanandroana malagasy dia tokony havahana ny hoe [[antokon-kintana]] sy ny hoe vintana ary ny hoe [[tetiandro]]. Mifandray tanteraka amin'ny tetiandro ny vintana. Ny fifandraisana misy eo amin'ny [[antokon-kintan'ny zodiaka]] sy ny vintana dia efa tsy hentintra intsony noho ny fanandroana sy ny tetiandro malagasy manara-bolana fa tsy manara-kintana na manara-masoandro tanteraka. Ny [[Arabo (vahoaka)|Arabo]] (izay antsoin'ny Malagasy hoe ''Talaotra'' na ''[[Antalaotra]]'') no heverin'ny maro fa nitondra ny fanandroana teto Madagasikara<ref><small>'Ny Arabo izay tonga tany amorontsiraka atsinanana sy andrefana no isan’ ireo firenena mpiavy. Ny finoana mohamedianina izay naelin’ izy ireo no nanjary fanompoan-tsampy teto, nahatonga ny sikidy sy fanandroana, ny mosavy sy ny hitsak’ andro”. (Rainihifina, ''Lovantsaina II Tantara Betsileo'', Ambozontany Fianarantsoa. 1975, p. 19)</small></ref> <ref><small>P. Rahajarizafy, ''Filozofia malagasy'', 2005, p. 91.</small></ref>.

Ireto avy ireo anaram-bintana amin'ny fanandroana malagasy izay sady anaran'ny volana malagasy avy amin'ny teny arabo koa: [[Alahamady]], [[Adaoro]], [[Adizaoza]], [[Asorotany]], [[Alahasaty]], [[Asombola]], [[Adimizana]], [[Alakarabo]], [[Alakaosy]], [[Adijady]], [[Adalo]] ary [[Alohotsy]]<ref><small>P. Rahajarizafy, ''Filozofia malagasy'', 2005, p. 104.</small></ref>. Mbola iadian-kevitra ny fotoana mifanandrify amin'ny volana tsirairay noho ny fahasamihafam-piheverana misy eo amin'ireo milaza tena fa manam-pahaizana momba ny [[tetiandro malagasy]].

Atsidika hatrety amboalohany fa ny [[Fiteny malagasy|teny malagasy]] hoe ''vintana'' dia avy amin'ny [[Fiteny indôneziana|teny indoneziana]] hoe ''bintang'' izay midika hoe "kintana". Lasa tsy dia mifandray loatra amin'ny [[Kintanakintana]] ny fanandroana malagasy taty aoriana fa amin'ny [[Volana]], hadino ny fiavian'ilay teny. Ny hoe ''vintana'' dia tsy manondro kintana intsony fa fizaram-potoana ao anatin'ny iray volana na iray andro na fizaran'ny erana manodidina.

Ny vintana iray eo amin'ny zoron-trano na lafin-trano iray sy ny vintana iray hafa izay eo amin'ny zoron-trano na lafin-trano mifanatrika amin'io (manome zoro 180°) dia lazaina hoe "mifandratra"<ref name=":2"><small>P. Rahajarizafy, ''Filozofia malagasy,'' 2005, p. 106.</small></ref>. Tsy maintsy renivintana no mifandratra amin'ny renivintana. Ny renivintana iray dia "mitanila" na "miarina" eo amin'ny zanabintana roan'ny renivintana mifandratra aminy. Ny zanabintana iray dia mitanila na miarina eo amin'ny renivintana mifandratra amin'ny renivintana mibaby na mitrotro azy. Ny zanabintana trotroina dia tsy maintsy mifandratra amin'ny zanabintana trotroina, ary ny zanabintana babena dia tsy maintsy mifandratra amin'ny zanabintana babena.

Noho izany dia toy izao ny fitsingerenan'ny tonon'andro 28<ref><small>P. Rahajarizafy, ''Filozofia malagasy'', 2005, p. 105.</small></ref>:

Misy "tsara" sy "ratsy" ny vintana na ny tonon'andro<ref name=":2" />. Arakaraka ny zavatra kasaina hatao no mety hahatsara na haharatsy ny tonon'andro iray, na dia mety ho tsara na ratsy amin'ny ankapobeny aza. Ohatra, ny vintana [[Alakaosy]] dia vintana malaza ho ratsy, nefa andro tsara anandratana ody ny tsinam-bolan'ny volana Alakaosy (vava Alakaosy) izay atao hoe Alakaosibe. Na dia vintana ratsy amin'ny ankappobeny aza ny Alahasaty dia heverina fa tonon'andro tsara ny vody Alahasaty satria ny zaza teraka amin'io dia ho tratra antitra ary tonon'andro tsara ho fisantaran-javatra sy fampakaram-bady koa ny amin'io.