Finoana silamo: Fahasamihafan'ny versiona
Contenu supprimé Contenu ajouté
Aucun résumé des modifications Marika: Hanova araka ny hitan'ny maso Fanovana avy amin'ny finday Fiovana tamin'ny alalan'ny tranonkala finday Modification sur mobile avancée |
Nanitatra |
||
Andalana faha-1:
[[Sary:Mosque.jpg|vignette|330x330px]]
Ny '''Finoana''' '''silamo''' (amin' ny [[teny arabo]]: الإسلام / ''Alʾislām'') dia [[finoana abrahamika]] mifototra amin' ny finoana an' [[Andriamanitra]] tokana farany izay tokana (tsy manompo olo-masina na mpaminany) ary amin' ny [[Kor'any]] izay heverin' ny mpino silamo fa boky nandraiketana ny tenin' Andriamanitra (''Allah'') ara-bakiteny natao sora-tononina. Ny Kor'any dia nambara tamin' i [[Mohamady]] izay fantatry ny silamo ho [[Mpaminany|mpaminanin]]' Andriamanitra, tany [[Arabia Saodita|Arabia]] tamin' ny taonjato fahafito. Ny fampianarana fototry ny finoana silamo dia ny ''tawhid'', izany hoe ny finoana an' [[Monoteisma|Andriamanitra tokana]] izay tsy ahitana fanompoana hafa afa-tsy ny fanompoana an' Andriamanitra.
== Ny finoana an' Andriamanitra tokana ==
[[Mônôteisma|Mônôteista]] ny fivavahana silamo. Ny anaran' Andriamanitra dia ''[[Allah]]''. Izany mahatokana an' Andriamanitra izany no atao amin'ny [[teny arabo]] hoe ''Tawhîd'' izay hamafisina amin'ny [[fiekem-pinoana]] (arabo: ''Shahâda'') hoe: "''Manambara aho fa tsy misy andriamanitra hafa afa-tsy i Allah ary i [[Mohamady]] no irak'Andriamanitra''" (arabo: "اشهد ان لآ اِلَـهَ اِلا الله و أشهد ان محمدا رسول الله ").
''Allah'' no anaran' [[Andriamanitra (tokana)|Andriamanitra]] tokana ao amin'ny finoana silamo. Amin'ny Miozolmana dia i Allah no [[Famoronana (finoana sy fedrà)|mpahary]] izao rehetra izao (na ''‘âlam''), ka maro ny teny amaritan'ny boky [[Kor'any]] ny toetrany, toy ny hoe "mahery", "mahay", "be indra fo", sns. Anarana miisa 99 no omen'ny fivavahana silamo an'ity Andriamanitra tokana ity, izay atao hoe "anaran'Andriamanitra tsara indrindra".
Tsy azo aseho an-tsary Andriamanitra satria tsy mifangaro fa ivelan'ny zavatra noforoniny sady avo indrindra.
Sady lavitra no akaiky, sady araka ny fomban'olombelona no tsy takatry ny sain'olombelona Andriamanitra, araka ny soratra ao amin'ny [[Kor'any]], ka zava-miafina tanteraka izy, na "''ghayb''", ka tsy hay ampitahaina na amin'inona na amin'inona. Manana toetra fito fototra i Allah, dia ny fiainana, ny fahalalana, ny hery, ny sitrapo, ny fandrenesana, ny fahitana ary ny fitenenana.
Tsy lahy tsy vavy Andriamanitra. Mpahary sy mahefa ny zava-drehetra sy mahalala ny zava-drehetra ary mihoatra ny zavaboary noforoniny izy. Izy no tompon'izao rehetra izao sy ny hoavy, mpitsara amin'ny [[fitsarana farany]], niseho tamin'ny mpaminany nifandimby hatramin'i [[Adama]] ka hatramin'i Mohamady. Ny soràta 112 (''Al-Ikhlas'') dia mamondrona ny fotopotony amin'ny fiheveran'ny Silamo an'Andriamanitra: "Izy no Allah tokana, Allah tsy takatry ny eritreritra, tsy miteraka Izy, tsy nateraka Izy, ary tsy mitovy na amin'inona na amin'inona Izy". Ny [[Kor'any]] dia manambara koa ny toetr' Andriamanitra izay [[Fihoa-draha|mihoa-draha]] tanteraka nefa milaza koa io boky io fa akaiky ny olombelona (Kor'any, soràta 50.16) sy ny zavaboary noforoniny izay isehoan'ny asany sy anehoany izany asany izany Andriamanitra.
== Ny boky masina Kor'any ==
Ny Kor'any na Koràna dia ilay boky masin’ny Silamo. Ho an’ireo mpino miozolmana dia teny ara-bakitenin’ilay Andriamanitra tokana ([[Allah]]) ny Kor'a. Amin'ny [[Fiteny arabo|teny arabo]] dia القُرْآن / ''al-Qur’ân'' no anaran'ilay boky. Ho an’ny Miozolmana dia fanangonana ny tenin’ Andriamanitra izay fanambaràna (''āyāt'') nomeny ny mpaminany farany sady irak’ Andriamanitra, dia i [[Mohamady]] (محمد / ''Muḥammad'') nanomboka tamin’ny taona 610-612 hatramin’ny fotoana nahafatesany tamin’ny taona 632 tamin’ny alalan’ny anjely [[Gabriela (arikanjely)|Gabriela]] (جبريل /''Jibrîl''). Tamin'ny nanambaràna ny [[Soratra Masina]], Andriamanitra dia niteny tamin'ny alalan'ny [[anjely]] Jibrily ([[Gabriela (arikanjely)|Gabriela]]) sy ny mpaminany Mohamady izay nandre ny tenin' Andriamanitra fa tsy ny feony.
== Ny mpaminany Mohamady ==
I Mohamady (amin'ny teny arabo محمّد / ''Muḥammad'') no [[Mpaminany|mpaminani]]<nowiki/>n' Andriamanitra. Teraka tao [[Maka (any Arabia Saodita)|Maka]] izy tamin'ny taona 570 ary maty tao [[Medina]] tamin'ny taona 632.
== I Maka ==
I Maka dia tanàna any amin'ny tapany andrefan'i [[Arabia Saodita]], miorina 80 km miala ny [[Ranomasina Mena]]. Amin'ny [[teny arabo]] izy dia atao hoe مكة / ''Makka''. Araka ny lovantsofina silamo dia tao no nahaterahan'ny mpaminany [[Mohamady]] tamin'ny faramparan'ny taonjato faha-6. Ao no misy ny [[moskea]] ''Masjid al-Haram'' ("Moskea Masina") izay misy ny [[Kaaba]] (arabo: الكعبة / ''al-Ka'ba'').
Toeram-panaovana [[fivahiniana masina]] (arabo: حَجّ / ''hajj'') ny ao Maka, ka indraimandeha isan-taona no fanaovana izany hatramin'ny taonjato faha-7. Manandrify an'i Maka koa no itodihan'ny mpino silamo rehefa manatanteraka ny vavaka atao isan'andro.
== Ny litorjia ao amin'ny finoana silamo ==
[[Sary:Prayers of Noon - Grand Mosque of Nishapur -September 27 2013 34.JPG|vignette|203x203px|Miozolmana mivavaka manondrika ny loha sy ny lamosina amin'ny maraina ao amin'ny Moske Lehiben'i Nishapur any amin'ny tapany avaratra-atsinanan'i [[Iràna]].]]
Ao amin'ny finoana silamo, ny teny hoe ''salāt'' (izay midika hoe "vavaka", avy amin'ny [[teny arabo]] hoe ''صلاة'' / ''ṣalāh'' na ''صلوات'' / ''ṣalawāt'' r''aha milaza maro'') dia fomba fivavahana arahim-pihetsika ara-batana tsy maintsy atao, ka mifanohitra amin'ny atao hoe ''dua'' (arabo: ''دُعَاء'' / ''duʿāʾ'') izay midika hoe "fitalahoana". Ny maha zava-dehibe azy eo amin'ny Miozolmana dia ambaran'ny maha isan'ireo [[Andry dimin'ny finoana silamo]] azy.
Ialohavan'ny fidiovana (arabo: ''الوضوء'' / ''<nowiki/>'al-wuḍū) s''ady tanterahina indimy isan'andro izany. Averimberina ny andian-teny atao ''rakʿah'' (arabo: ركعة) na ''rakaʿāt'' (arabo:ركعات, raha milaza maro) raha anaovana asa (fihetsika) sy lahateny tsy maintsy tanterahina. Ny isan'ny ''rakaʿāt'' tsy maintsy atao dia mety ho roa hatramin'ny efatra arakaraka ny fotoana ao amin'ny andro na ny toe-javatra hafa (toy ny fivavahana amin'ny andro Zoma izay anaovana ''rakaʿāt'' roa)''.''
Tsy maintsy ataon'ny Miozolmana rehetra ny vavaka, afa-tsy ireo izay mbola tsy niala sakana sy ireo vehivavy tonga fotoana na tera-bao.
== Tetiandro miozolmana ==
Ao amin'ny tetiandro miozolmana, ny iray [[Volana (fotoana)|volana]], izay mitovy amin'ny fitsingerenan'ny [[Volana]] amin'ny Tany, dia misy 29 na 30 andro ary ny iray taona misy 354 na 355 andro. Ny fanombohan'ny volana tsirairay dia mifanandrify amin'ny fotoan'ny tsinam-bolana hitan'ny maso. Ny taona 1 amin'ny tetiandro miozolmana dia mifanandrify amin'ny taona 622 taor. J.K. amin'ny [[tetiandro gregoriana]] ary ny andro voalohany dia mifanandrify amin'ny 15 na 16 Jolay tamin'io taona 622 io. Atao hoe التقويم الهجري / ''at-taqwīm al-hijrī'' io tetiandro io amin'ny teny arabo.Andro voalohany amin'ny volana ''Muharram'' izany. Io no andro voalohany tamin'ny fifindrà-monin'ny mpaminany [[Mohamady]] sy ireo mpanaraka azy avy ao [[Maka (any Arabia Saodita)|Maka]] hankany Iatriba (tanàna fantatra amin'ny anarana hoe Madîna amin'izao fotoana izao). Izany fifindrà-monina izany no atao hoe ''Hiǧrah'' (هجرة) amin'ny teny arabo.
Ireto avy ny anaram-bolana ao amin'ny tetiandro miozolmana:
* ''[[Muḥarram]]'' (مُحَرَّم)
* ''[[Safary|Safar]]'' (صفر)
* ''[[Rabialaoaly|Rabi' al Awal]]'' (ربيع الأوّل)
* ''[[Rabiatany|Rabi' ath-Thani]]'' (ربيع الثاني)
* ''[[Jomadaalaoaly|Jumada al Awwal]]'' (جُمَادَىٰ الْأَوَّل) na ''Jumadaal‘Ula'' (جُمَادَىٰ الْأُولَىٰ)
* ''[[Jomadaatania|Jumada ath-Thania]]'' (جمادى الثاني) na ''Jumaada al-Akhir'' na ''Jumada al-Akhira'' (جمادى الآخر)
* ''[[Rajab]]'' (رجب)
* ''[[Sabàny|Sha'bane]]'' (شعبان)
* ''[[Ramadany|Ramadan]]'' (رمضان)
* ''[[Shawwal]]'' (شوّال)
* ''[[Dhu al Qidah]]'' na ''Dhu'l-Qa'dah'' (ذو القعدة)
* ''[[Dhu al-Hijja]]'' (ذو الحجة).
== Ny sampana lehiben'ny fivavahana silamo ==
| |||