Endrik'io pejy io tamin'ny 3 Novambra 2019 à 03:43 hanova Zithal (dinika \| fandraisan'anjara) 2 689 modifications Tsipelina Marika: Hanova araka ny hitan'ny maso Fanovana avy amin'ny finday Fiovana tamin'ny alalan'ny tranonkala finday Modification sur mobile avancée ← Fiovana taloha		Endrik'io pejy io tamin'ny 27 Jiona 2020 à 10:16 hanova esory Thelezifor (dinika \| fandraisan'anjara) 43 991 modifications k Nanitatra Marika: Hanova araka ny hitan'ny maso Fiovana manaraka →
Andalana faha-1: [[Sary:136.The Prophet Amos.jpg\|vignette\|''Ny mpaminany Amosa,'' nataon'i Gustave Doré, taona 1866]] Ny '''Bokin'i Amôsa''' na '''Bokin'i Amosa''' na '''Bokin'i Amôsy''' dia bokim-paminaniana ao amin’ ny Baiboly hebreo ([[Tanakh]]) sy ao amin’ ny [[Testamenta Taloha]] ao amin’ ny [[Baiboly]] kristiana. Ao amin’ ny zana-tsokajy atao hoe "[[Bokin'ny Mpaminany 12\|Mpaminany madinika roa ambin’ny folo]]" izay ao amin’ ny sokajy atao hoe "Mpaminany" (hebreo: Nebi'im na ''[[Nevi'im]]'') io boky io. Mirakitra faminaniana ny amin’ ny tsy fisian’ ny fahamarinan’ ny fiarahamonina tao amin’ ny [[Fanjakan'i Israely (Samaria)\|Fanjakan’i Israely]] sy ny ho setrin’ izany, ny amin’ ny fanamelohana ny fahotan’ i Israely sy i [[Fanjakan'i Jodà\|~~Joda~~Jodà]] ary ireo firenana mpifanolo-bodirindrina aminy, ny amin’ ny fitsaran’ Andriamanitra sy ny hamerenana indray ny fiadanan’ i Israely aorian’ izany ny boky. Mankalaza ny maha tsy hay tohaina an’ Andriamanitra koa io boky io. Tamin’ ny fotoana nanjakan’ i [[Jeroboama II]] (taona 788-747)<ref><small>Finkelstein, ''Israel. The Forgotten Kingdom: The Archaeology and History of Ancient Israel''. Atlanta: SBL, 2013. Ancient Near East Monographs, Number 5. p. 4.</small></ref> izay nampamirapiratra ny Fanjakan’ i Israely nefa nisian’ ny fangejana ny mahantra no nanambaràn’ i [[Amosa\|Amôsa]] (na Amôsy) ny hafatr’ Andriamanitra. Nifanandrify amin’ ny nanjakan’ i [[Ozia]] (atao hoe koa [[Azaria]] na Azariasa) tany amin’ ny Fanjankan’ i Jodà izany. == Ny fanoratana ny boky == === Ny mpanoratra === Heverin’ ny maro fa ny mpaminany [[Amosa\|Amôsa]] na [[Amosa\|Amôsy]] no nanoratra ny Bokin’ i ~~Amosa~~Amôsa na Bokin' i Amôsy. Nefa manalasala ny hilazana fa izy irery ihany no nanoratra azy manontolo noho ny fisian’ ny andalan-dahatsoratra sasany izay tsy milahatra ara-potoana tsara sy ny fisian’ ireo andalana fankalazana an’ Andriamanitra (Amosa 4.13; 5.8-9; 9.5-6) izay mety natovana taty aoriana mba handrindrana ny famakiana ny boky amin’ ny fanompoam-pivavahana ~~taty aoriana~~. === Ny mpaminany Amôsa na Amôsy === I Amôsa na Amôsy '''na Amôsy''' diay [[Baiboly\|ly,]] izay niasa tamin' ny andron' i [[Jeroboama II]] mpanjakan' i Israely sy tamin' ny andron' i [[Ozia]] mpa njakan' i[[Fanjakan'i Jodà\|Jodà]], izany hoe tamin' ny taona 750 ttany ho any. al. J.K. Talohan' ny naha mpaminany azy dia mpiandry ondry tao amin' ny tanàna kely ataô hoe Tekoa, akaikin' i [[Jerosalema (Andro Taloha)\|Jerosalema]], ao amin'ny [[Fanjakan'i Joda\|Fanjaàan'i Joda]] tany atsimo izy, nefa naminany tany amin' ny [[Fanjakan'i Israely (Samaria)\|Fanjakan'i Israely]] tany [[Baiboly]]. === Ny fotoana nanoratana === Araka ny lovantsofina dia tany amin’ ny taonjato faha-9 tal. J.K. no nanoratana ny Bokin’ i ~~Amosa~~Amôsa. Ny faminaniana ny amin’ i [[Tiro]] sy i [[Edoma\|Edôma]] (1.9-12) ary i Jodà (2.4-5) anefa dia hoatry ny nosoratana taorian’ ny [[Fahababoana tany Babilona\|Fahababoana]]. == Ny anaran'~~ilay~~ny boky sy ny sokajy misy azy ==▼ === Anarany === Amin'ny [[teny hebreo]] dia atao hoe ~~ספר~~פר עָמוֹס / ''Sefer'' ‘''Āmôs'' ny Bokin' i ~~Amosa~~Amôsa. Ao amin' ny [[Septoajinta]] amin' ny [[teny grika]] izy dia atao hoe Ἀμώς Βʹ / ''II Âmôs'' (ny bêta ''Βʹ'' dia manambara ny maha "mpaminany madinika" laharana faharoa azy).▼ === Sokajy misy azy === Ao amin'ny Baiboly jiosy amin'ny teny hebreo (''[[Tanakh]]'') dia isan'ireo atao hoe "[[Bokin'ny Mpaminany 12\|Mpaminany madinika roa ambin’ny folo]]" (hebreo: תרי עשר / ''Trei Assar'') izay ao amin’ ny sokajy atao hoe "Mpaminany taoriana" (hebreo: ''Nevi'im aharonim'') izay ao amin'ny sokajy lehibe atao hoe "Mpaminany" (hebreo: Nebi'im na ''[[Nevi'im]]'') ny Bokin'i Amôsa. Ny ''Nevi'im aharonim'' dia ahitana koa [[Bokin'i Isaia]], ny [[Bokin'i Jeremia]] ary ny [[Bokin'i Ezekiela]]. Lazaina hoe "madinika" izy noho ny lahatsoratr'ilay boky tsy lava, tsy toy ny an'ireo "[[Mpaminany lehibe]]" (toa ny an'i Isaia, ny an'i Jeremia, ny an'i Ezekiela sns) Raha ny Baiboly kristiana kosa nojerena dia ao amin'ny so[[Bokin'ny mpaminany (Baiboly)\|Bokin'ny mpaminany]]<nowiki/>mpao amin'ny zana-tsokajy atao hoe "Mpaminany madinika", izay mifanandrify amin'ny sokajy atao hoe ''Trei Assar'' ao amin'ny ''Tanakh''aminanyk() ny Bolin'i Amôsa. ▲== Ny anaran'ilay boky == ▲Amin'ny [[teny hebreo]] dia atao hoe ספר עָמוֹס / ''Sefer'' ‘''Āmôs'' ny Bokin' i Amosa. Ao amin' ny [[Septoajinta]] amin' ny [[teny grika]] izy dia atao hoe Ἀμώς Βʹ / ''II Âmôs'' (ny bêta ''Βʹ'' dia manambara ny maha mpaminany madinika laharana faharoa azy). == Fizarànan’ny boky == Azo zaraina efatra ny Bokin’ i ~~Amosa~~Amôsa: ny hamalian’ Andriamanitra ny helok’ ireo firenana (1.1 – 2.16); ny handravana an’ i Isiraely sy an’ i Samaria (3.1 – 6.14); ireo fahitana naseho an’ i Amosa (7.1 – 9.10); Andriamanitra mahefa ny zava-drehatra i [[Iahveh]] ka hamerina an’ i Israely amin’ ny fiadanany indray (9.5 – 9.15). === Hovalian’ Andriamanitra ny helok’ ireo firenena (1.1 – 2.16) === * Hovalian’ Andriamanitra ny fahotan’ ireo firenena [[jentilisa]] enina (1.1 – 2.3). Ireto avy ireo firenena ireo : i [[Siria (faritra)\|Siria]], i [[Filistia]], i [[Foinikia\|Foini]][[Edoma\|ô]][[Foinikia\|ia]], i [[Edoma\|Ed]][[Amona (fanjakana)\|ô]][[Edoma\|ma]], i [[Amona (fanjakana)\|Amona]] ary i [[Moaba (fanjakana)\|Moaba]]. * Hovalian’ Andriamanitra toraka izany koa i Jodà sy i Israely (2.4 – 2.16) Ligne 35 ⟶ 45 : * Ny fahitana fahadimy: ny fianjeran’ ny fitoerana masina (9.1 – 9.4) === Hanasazy nefa mampanantena ho avy mamirapiratra (9.5 – ~~9.15)~~Iahveh Sabaoth === * Iahveh Sabaoth no anaran' ~~Andriamanitra (9.5 –~~AndriamanitraIahveh– 9.6) * I Iahveh no Andriamanitra (9.7 – 9.10) * Ny hoavy mamiratr’ i Israely (9.11 – 9.15) == Jereo koa: == Fizaràn'ny Baiboly hebreo: * [[Nevi'im]]▼ ▲* [[~~Nevi'im~~Torah]] * [[Bokin'ny Mpaminany 12\|Bokin'ny Mpaminany roa ambin'ny folo]]▼ ▲[[Nevi'im]] (isany ny [[Bokin'ny Mpaminany 12\|Bokin'ny Mpaminany roa ambin'ny folo]]) [[Nevi'im]] * [[Ketuvim]] Fanasokajiana ny boky ao amin'ny [[Testamenta Taloha]] (kristiana): * [[Pentateoka]] '''Mpaminany lehibe:'''▼ * [[Boky ara-tantara (Baiboly)\|Boky ara-tantara]] * [[Bokin'ny olon-kendry]] * [[Bokin'ny mpaminany]] Sokajy ao amin'ny Bokin'ny mpaminany araka ny fandaharan'ny Baiboly kristiana: * [[Bokin'i Isaia]] na Izaia - [[Bokin'i Jeremia]] - [[Bokin'ny Fitomaniana]] - [[Bokin'i Ezekiela]] - [[Bokin'i Daniela]] na Daniely - [[Bokin'i Baroka]] (deoteokanonika)▼ ▲'''Mpaminany lehibe:''' ▲* [[Bokin'i Isaia]] na Izaia - [[Bokin'i Jeremia]] - [[Bokin'ny Fitomaniana]] - [[Bokin'i Ezekiela]] - [[Bokin'i Daniela]] na Daniely - [[Bokin'i Baroka]] (~~deoteokanonika~~deoterôkanônika) '''Mpaminany madinika''' Ligne 57 ⟶ 75 : * [[Bokin'i Hosea]] na Osea - [[Bokin'i Joela]] na Jôely - [[Bokin'i Amosa]] na Amôsy - [[Bokin'i Obadia]] na Abdiasa - [[Bokin'i Jona]] na Jônasa - [[Bokin'i Mika]] na Mikea - [[Bokin'i Nahoma]] - [[Bokin'i Habakoka]] - [[Bokin'i Zefania]] na Sôfônia - [[Bokin'i Hagay]] na Akjea - [[Bokin'i Zakaria]] - [[Bokin'i Malakia]]. == ~~Rohy~~Azo ~~ivelany~~anovozan-kevitra == === Boky azo anovozan-kevitra === * André Neher, ''Contribution à l'étude du prophétisme'', 1950, Ed.: Vrin, 2000, <small>(<nowiki>ISBN 2-7116-0588-4</nowiki>).</small> * Roland Meynet, ''Le livre du prophète Amos'', en collab. avec P. Bovati, Rhétorique biblique 2, Les Éditions du Cerf. * Jésus Asurmendi, ''Amos et Osée'', Cahiers Évangile n°64, Les Éditions du Cerf, 200. === Rohy ivelany === *[http://olivier-literatiorakristiana.blogspot.com/2010/ Fampianarana momba ny Bokin'i Amosa] (FLM) ao amin'ny ''[http://olivier-literatiorakristiana.blogspot.com/ Literatiora Kristiana]''

Bokin' i Amôsa: Fahasamihafan'ny versiona