Endolzansy: Fahasamihafan'ny versiona
Contenu supprimé Contenu ajouté
Nanitatra |
Nanitatra |
||
Andalana faha-17:
=== Fiantombohany sy fivoarany ===
Ny fanao momba ny endolzansy, izay nokovaina tamin'ny lalàna romana, dia efa nanomboka tany amin'ny taonjato faha-3. Izany dia natao mba hampidirana indray ao amin'ny fianakavian'ny fiangonana ireo Kristiana nivadi-pinoana nandritra ny fanenjehana tany aloha. Tamin'ny taonjato faha-12 dia voafaritra araja ny lalàna tao amin'ireo taratasy mirakitra ny didin'ny papa, atao amin'n yteny latina hoe ''litteræ decretales'': nisy ny fanavahana mazava izay natao eo amin'ny absolosiona, izay fahefan'Andriamanitra, sy ny endolzansy, izay ahafaha-mihavana indray amin'ny Fiangonana. Ny endolzansy dia azo avy amin'ny fanaovana asa maneho fitiavam-bavaka (fivahiniana masina, vavaka, fampijalian-tena) atao hahazoana izany endolzansy izany ao sady amin'ny fibebahana -- miantefa amin'ireo izay mivalo sy miaiky ny fahotany tokoa (latina: ''vere penitentibus et confessis'', araka ny fiteny tamin'ny taonjato faha-12).
Ara-keviny dia tsy misy fifandanjana ny hadisoana sy ny asa fitiavam-bavaka: ny endolzansy dia atao hoe vokatry ny fiombonan'ny olo-masina. Raha ny fanao no jerena dia hafa ny zava-miseho, ka amin'ny ampahany dia vokatry ny fomban'ny vahoaka jermanika izany, izay manana lalàna misy fampifandraisana ny fanonerana ka mampisy sanda mifandanja ny hadisoana. Ny endolzansy dia nalaina tahaka amin'ny boky avy any Irlandy izay mametra ny isan'ny andro anefan-tsazy araka ny karazana hadisoana. Ny endolzansy izay fohy kokoa raha mitaha amin'ny fivalozana ara-batana dia lasa nihanisolo ity farany, indrindra ho an'ny olona miandry fahafatesana.
Nanomboka tamin'izany vanimpotoana izany dia efa hita ny fanararaotana, indrindra ny simonia (Ny simonia dia fividianana fanaka ara-panahy, sakramenta, andraikitra ao amin'ny fitanantanam-piangonana): ny mpino dia miady varotra amin'ny pretra ny amin'ny asa fiantrana, izay matetika vidina vola. Ny konsily tamin'ny taonjato faha-10 sy faha-11 dia niezaka nametra ny anjara fanombanana ataon'ny pretra tamin'ny alalan'ny fatran'isa ankapobeny. Tamin'izany vanimpotoana izany, ny endolzansy dia nanjary fitaovam-piadiana ho an'ny papa: ny endolzansy manontolo dia niseho teo antenantenan'ny taonjato faha-11; nampiasaina io karazany io mba hamporisihana ny tafiky ny hazo fijakliana (kroazada) tany Espaina, izany hoe tamin'ny Reconquista (Ny Reconquista dia ilay fotoana tamin'ny Andro Antenantenany izay nisian'ny famerenan'ireo fanjakana kristiana ny tany ao amin'ny [[saikanosy Iberika]] sy ny nosy Baleara izay nalain'ny Miozolmana). Nandritra ny Andro Antenantenany dia tsy nitsaha-nihena ny sandan'ny endolzansy: nihakely hatrany ny ezaka ilaina mba hahazoana endolzansy izay nihalehibe hatrany. Natakalo vola koa ny fanafahana amin'ny asa tsy maintsy atao, ka ny vola voangona tamin'izany dia namatsiana ny tranom-pivavanana na nahafahan'ny mpitondra fiangonana ambony hiaina anaty harem-be. Ohatra, ny Tour de beurre ao amin'ny katedraly Notre-Dame de Rouen dia nahazo io anaram-botsotra io noho ny fivarotana ny famelaba ny olona hihina zava-matavy amin'ny fotoan'ny karemy.
Tamin'ny fiantombohan'ny taonjato faha-15 dia niseho ny fanaovana raharaham-barotra ny endolzansy tamin'ny andron'ilay antipapa Joany XXIII. Izany fanararaotana izany dia notsikerain'i Jan Hus (1369-1415). Tamin'ny taona 1476 dia namoaka didy ny papa Siksta IV fa ny endolzansy dia azo vidina mba hampihena ny fotoana holanina ao amin'ny afo fandiovana. Araka izany dia izy no niandohan'ny fanaovana raharaham-barotra ny endolzansy tao amin'ny Fiangonana tany Roma.
Rehefa nandroso ny fanontana printy dia maro dia maro ny taratasin'endolzansy natonta: ny tao amin'ny tranon-jelijiozin'i Montserrat fotsiny dia nampanonta endolzansy miisa 200 000 teo anelanelan'ny taona 1498 sy 15000.
=== Fanoneran-keloka ===
| |||