Neôplatônisma: Fahasamihafan'ny versiona

Araka ny neoplatonisma, ny fototr'izao rehetra izao dia ny Iray, tsiefa, tsy azo fantarina sy tongalafatra. Ny filozofia dia manao izay hahatongavana any amin'ny Iray amin'ny alalan'ny dialektika araka ny ahafantarana azy ao amin'ny ''Parmenidesy'' (grika: ''Παρμενίδης'' / ''Parmenides'') nosoratan'i Platona. Miainga amin'ny fehezankevitra fototra hoe "Ny misy dia Iray" ny filozofa neoplatonisiana, avy eo mizarazara an'izany araka ny fisehony isan-karazany, ary mandinika ny fiantraikan'izy ireo tsirairay sy ny fiantraikan'ny fandavana azy ireo tsirairay.

Maro ireo dingam-pisiana mivoaka avy amin'ny Iray. Ny ambony indrindra dia ny νοῦς / ''noûs'' ("fanahy") na haranitan-tsaina tsy mifangaro. Avy aminy no nipoiran'ny fanahin'izao rehetra izao (grika: ψυχὴ κόσμου / ''psuchè kósmou''), izay nanao asa famoronana niteraka ireo fanahy ao amin'ny dingana ambany, dia ny fanahin'ny olombelona. Ny fanahin'izao tontolo izao dia heverina ho sahala amin'ny sarin'ny ''noûs'', amin'ny maha sarin'ny Iray ny ''noûs''. Na dia mifanalavitra aza ny fanahy ''noûs'' (''νοῦς'') sy ny fanahin'izao tontolo izao (''ψυχὴ κόσμου'') dia samy ahitana fiziana tokana, ary miray fiziana amin'ny Iray.

Amin'ny maha mpanelanelana ny fanahin'izao tontolo izao eo anelanelan'ny ''noûs'' sy ny tontolon-draha'ny raha, dia afaka misafidy ny fitehirizana ny maha izy azy maniontolomanontolo sy ny fahatongalafatry ny sariny ny fanahin'izao tontolo izao, na misafidy ny fahasimbana vokatry ny filàn'ny fahafinaretanafilàm-pahafinaretana sy ny fahalovana. Izany sdafidysafidy izany ihany diano ananan'ny fanahy tsirairay ao amin'ny dingana ambany. Ny tsy fahalalan'ny fanahin'olombelona (''ψυχὴ'') ny tena fombany (toetrany) sy ny tena maha izy azy dia miteraka fahatsapana fisarahana sy fahaleovan-tena, izay mitarika azy amin'ny fianjonanjonana sy ny fahatokisan-tena be loatra. Araka ny hevitr'ireo filozofa neoplatonisiana dia azo atao mandrakariva ny mamonjy ny fanahy toy izany, indrindra noho io fahalalahan'ny sitrapo izay ahafahany misafidy ny lalan'ny raha io. Ny fanahin'izao tontolo izao dia tokony hampifamadika ny safidiny mba hiverina amin'ireo loharano nipoirany. Izany asa fanakambanana indray izany dia tanteraka amin'ny alalan'ny fahatsapana mistika sady atao hoe "fiovam-piainana".