Baiboly amin' ny teny malagasy: Fahasamihafan'ny versiona

Contenu supprimé Contenu ajouté
Thelezifor (dinika | fandraisan'anjara)
kAucun résumé des modifications
Zithal (dinika | fandraisan'anjara)
k Rohy sy tsipelina
Marika: Hanova araka ny hitan'ny maso Fanovana avy amin'ny finday Fiovana tamin'ny alalan'ny tranonkala finday
Andalana faha-16:
 
== Baiboly protestanta amin'ny teny malagasy ==
Ny [[Baiboly protestanta amin'ny teny malagasy]] dia fandikana ny Baiboly ampiasain'ny [[Fiombonan'ny Fiangonana Protestanta eto Madagasikara|fiangonana protestanta malagasy]] sy ireo [[Fiangonana zandriny|fiangonana lazaina hoe zandriny]]. Ny Baiboly protestanta no nampiasain'ny Vavolombelon'i Jehovah eto Madagasikara talohan'ny namoahany ny dikan-teny azy manokana. Ny anaran'ny Baiboly protestanta dia '''''Ny Baiboly'''''. Ny edisiona tamin'ny taona 1909 izay nasiam-panitsiana madinika tamin'ny taona 1965 sy taty aorianz no ampiasaina amin'izao.
 
=== Lisitry ny boky ===
Andalana faha-30:
 
==== Fanagasiana ny teny hebreo sy grika ====
Nanakaiky ny fanononana anglisy ny mpandika teny malagasy amin'ny ankapobeny. Izany no ahitana ny hoe ''Jaona'' (anglisy: ''John'') fa tsy ''Joany'' na ''Joana'' na dia tokony ho ny "o" no hialoha ny "a" ao amin'io anarana io. Ny teny hebreo anefa dia יהוחנן / ''Iehohānan'' ary ny teny grika kosa Ἰωάννης / ''Iôannês''. Ny tokony ho ''Iehody'' lasa ''Jiosy'' (satria ny teny anglisy: dia milaza hoe ''Jews'').
 
Ny Baiboly protestanta dia tsy mampiasa tendron-tsoratra (` na ´ na ^) raha manoratra ny anaran'olona na anaran-toerana na anaram-boky ka anjaran'ny mpamaky ny mamantatra'','' araka ny fahazarany'','' ny toerana misy ny tsindrimpeo sy ny fomba tokony hamakiana ny [[litera]] "o" (na /u/ na /o/). Ny anarana mponina dia tsy miafara amin'ny hoe -''nina'' (Ohatra: ''Romana'' na ''Korintiana'' fa tsy ''Rômanina'' na ''Kôrintianina''). Tsy fahita firy ny "ô" misy satrony.
 
Amin'ny ankapobeny dia naka tahaka ny fanononan'ny anglisy ny teny hebreo sy grika'','' na ny marina kokoa ny [[Fiteny latina|teny latina]]'','' ny mpandika teny. Hany ka ny teny grika hoe ''Biblia'' dia lasa ''Baiboly'' nefa ny teny anglisy nalaina tahaka tsy ahitana ny litera "a" (ao amin'ny hoe "ba-") sy "o" (ao amin'ny hoe "-bo-"). Nanaraka an'io avokoa ny mpandika teny rehetra taty aoriana'','' na inona na inona fiangonana misy azy. Ohatra ny Katolika izay misafidy amin'ny ankapobeny ny fanononana manakaiky ny an'ny teny frantsay dia tsy nanoratra hoe ''Bibla'' fa ''Baiboly'' ihany koa.
 
Ny anarana ahitana ny litera ''iôda'' (yod: י) [[Abidy hebreo|hebreo]] na ny litera ''iôta'' (iota: ι) [[Abidy grika|grika]] izay samy tokony ho vakina hoe /i/ dia voasoratra ho "j" sady tononina hoe /dz/ na /z/ rehefa arakarahina [[zanapeo]] (zanatsoratra). Mijanona ho "i" ihany ny fanoratana raha [[renifeo]] no manarakaraka ilay ''ioda'' na ''iota'' (ohatra: ''Isiraely'' fa tsy ''Jsiraely''; ''Isimaela'' fa tsy ''Jsimaela'' sns.). Izany no nahatonga ny fanoratana hoe ''Jehovah'' fa tsy ''Iehovah''; ''Jesosy'' na ''Jesoa'' fa tsy ''Iesosy'' na ''Iesoa; Jiosy'' fa tsy ''Iehody sns.'' Ny fiteny hebreo anefa tsy ahitana io feo /dz/ io. Ary ny mpiteny grika fahizay dia tsy namadika ny ''ioda'' (י) amin'ny litera hafa afa-tsy amin'ny ''iota'' (ι) izay mitovitovy fanonona aminy. Nisy akony eo amin'ny fandikana ny Baiboly malagasy aty aoriana izany rehetra izany. Na ny anaran'ilay litera ''iôda'' aza dia lasa hoe ''joda'' (vakina hoe /dzuda/) ao amin'io Baiboly io (jereo ohatra: Salamo faha-119). Marihina fa ny teolojiana protestanta dia mampiasa ny hoe ''Iahve'' na ''Yahweh'' matetika amin'ny boky soratany na rehefa mampianatra fa mampiasa kosa ny ''Jehovah'' rehefa mitory teny.
 
Ahitana teny misy litera "y" tsy any amin'ny fiafaran'ny voanteny ao amin'ny Baiboly protestanta amin'ny teny malagasy. Ohatra: ''Apokalypsy'' (fa tsy ''Apokalipsy'')'','' ''Babylona'' (fa tsy ''Babilona''). Ny lalànan'ny fanoratana ny teny malagasy anefa dia ny tsy manoratra litera "y" any anaty voanteny na any am-piandohany.
 
Ny sasany amin'ireo teny grika miafara amin'ny -''os'' na -''ous'' indraindray dia lasa miafara amin'ny hoe -''osy'' rehefa nohagasina. Ohatra: ''Jesosy'' (grika: Ἰησοῦς / ''Iēsoûs''), ''Patmosy'' (Πάτμος/ ''Patmos''), ''Eksodosy'' (grika: Ἔξοδος / ''Exodos''). Misy koa anefa ny nofaranana amin'ny -''o'' fotsiny. Ohatra: ''Korinto'' (grika: Κόρινθος / ''Kórinthos''); ''Ponto'' (Πόντος/ ''Pόntos''). Toy izany koa ireo anarana miafara amin'ny -''as'' na -''is'': ''Tomasy'' (Θωμᾶς / ''Thômas''), ''Jodasy'' (Ὶούδας/ ''Ioudas'') nefa ''Lioka'' (grika: Λουκᾶς / ''Loukas'' ; hebreo'': לוקאס‎ / Lûkâs''). ''Genesisy'' (grika: Γένεσις / ''Genesis'') nefa ''Apokalypsy'' (grika: Ἀποκάλυψις ''/ Apokalupsis'') fa tsy ''Apokalypsisy''.
 
== Baiboly katolika amin'ny teny malagasy ==
Andalana faha-60:
Niverina amin'ny teny fototra tokoa ny mpandika teny rehefa tena lavitra ny fanonona grika na hebreo ny fanoratana na ny fanononana frantsay; izany no anoratana hoe ''Joany'' (frantsay: ''Jean'' vakina hoe /ʒɑ̃/). Tsy niala tamin'ny fampiasana ny litera "j" anefa ny mpandika teny hanagasiana ny ''iôda'' (י) na ny ''iôta'' (ι) arakarahina zanatsoratra. Tranga maningana ny hoe ''Iahve'' ao aminy satria amin'ny teny frantsay dia ny hoe ''Iahvé'' no fanoratra. Nifamadika amin'ny nandrasana ny zavatra sasany toy ny nanoratana ny ''Ismaely'' ho ''Jismaela'' ao amin'ny dikan-teny vaovaon'ny Baiboly katolika ka nanoloana ny "i" (izay efa nanakaiky ny fanononana tena izy) ho "j".
 
Vao nanavao ny dikan-tenin'ny Baiboliny ny Katolika malagasy ka ahitana fahasamihafana araka endrika raha ampitahaina amin'ny dikantenydikan-teny mahazatra ny mpamaky teo aloha. Izany dia vokatry ny fikatsahana ny hanakaiky ny fanononana amin'ny teny fototry ny Baiboly (hebreo na grika). Vokatr'izany dia misy ny fifanakaikezan'ny anarana sasany amin'ny fanoratana an'izany ao amin'ny Baiboly protestanta ny toy ny hoe ''Jiosy'' (fa tsy ''Jody'')'','' ''Hagay'' (fa tsy ''Akjea''). Ny anarana tena mahazatra ny mpino katolika dia tsy novana ka notazonina ny hoe ''Piera,'' ''Môizy'' sns.
 
Io antony voalaza eo aloha io ihany koa no mahatonga ny fampiasana ny tendro satroka (^) eo ambonin'ny litera "o" (ô) ho lasa maro dia maro mba hahamarina kokoa ny fanononana ka hiavahan'izay tokony ho tononina ô (/o/) na o (/u/). Tsy nahitana izany firy ny Baiboly katolika malagasy tranainy. Ohatra: ''Nabokôdônôzôra'' fa tsy ''NabokodonosoraNabokodonozora; Môizy'' fa tsy ''Moizy''. Itoviany amin'ny DIEM io''.'' Ny anarana hoe ''Eksaody'' dia sisa navelan'ny fomba fanagasiana ny feo /o/ (ô) ka tsy voaova ho ''Eksôdy''.
 
Voamarika ihany koa ny tokony hisy ny tsindrimpeo raha tsy araka ny mahazatra ny Malagasy ka amin'ny fampiasana ny tendro miraika (` na ´) no anamarihana izany.
 
==== Safidy momba ny fanoratana ny teny sasany ====
NyAo amin'ny dikan-teny vaovaon'ny Baiboly katolika malagasy, ny anarana hoe ''Iahve'' dia nosoloana ny hoe ''Tompo'' ka nanaraka ny fanaon'ny Baiboly jiosy amin'ny teny grika atao hoe [[Septoaginta]] (na [[Septanta]]) izany sady itoviany amin'ny [[Baiboly DIEM]]. Ao amin'ny [[Tanakh|Baiboly jiosy amin'ny teny hebreo]] anefa io anarana io dia tsy hoe nesorina ka tsy nosoratana intsony fa voasoratra ihany nefa tsy tononina fotsiny amin'izao.
 
== Baiboly iraisam-pinoana ==
Andalana faha-85:
 
==== Safidy momba ny fanoratana ny teny sasany ====
Ny anarana hoe ''Jehovah'' na ''Iahveh'' dia nosoloana ny hoe ''Tompo'' ka ny fomban'ny Baiboly jiosy amin'ny teny grika ([[Septoaginta]] na [[Septanta]]) izany izay nanolo ny anaran'Andriamanitra teny hebreo hoe יהוה‬ / ''[[Yahweh|Yhwh]]'' (ilay nogasina hoe ''Jehovah'' na ''Iahve'') ho ''Kύριος / kúrios'' (midika hoe "Tompo") fotsiny amin'ny teny grika. Ao amin'ny Baiboly jiosy amin'ny teny hebreo anefa io anarana io dia tsy hoe nesorina ka tsy nosoratana intsony fa voasoratra ihany nefa tsy tononina fotsiny amin'izao.
 
== Baibolin'ny Vavolombelon'i Jehovah ==
Ny Baibolin'ny [[Vavolombelon'i Jehovah eto Madagasikara|Vavolombelon'i Jehovah]] dia fandikan-tenin'ny [[Baiboly]] manakaiky ny dikan-teny protestanta tranainy raha ny anaran'ny boky tsirairay sy ny anaran'ny olona ary ny anaran'ny tanàna maro voalaza ao amin'ny Baiboly no jerena. Atao hoe '''''[[Ny Soratra Masina - Fandikan-Tenin'ny Tontolo Vaovao]]''''' ny anaran'io Baiboly io.
 
Nadika avy amin'ny dikan-teny anglisy (''New World Translation of the Holy Scriptures'') an'ny Vavolombelon'i Jehovah, izay nivoaka tamin'ny taona 1984 sady iaingan'ny fandikan-teny amin'ny fiteny hafa rehetra, io Baiboly io. Ny ''Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania'' no namoaka azy izay natao pirinty tany [[Japana]] tamin'ny taona 2009. Efa nivoaka tamin'ny taona 2003 ny ''Soratra Grika Kristianina'' (izany hoe ny [[Testamenta Vaovao]]) nefa nohavaozina indray ny dikan-teny tamin'io fanontana farany io. Tsorin'ny mpandika teny fa tsy nadika mivantana avy amin'ny teny fototra (hebreo sy grika ary aramianina) ny Baibolin'ny Vavolombelon'i Jehovah amin'ny teny malagasy.
 
=== Endriky ny fandikan-teny ===
Andalana faha-100:
Betsaka kokoa ny isam-pitrangàn'ny anarana hoe ''Jehovah'' ao amin'ny Baibolin'ny Vavolombelon'i Jehovah raha ampitahaina amin'ny isan'io teny io ao amin'ny Baiboly protesatanta satria, ankoatry ny fitomboan'io isa io ao amin'ny "Soratra Hebreo sy Aramianina", dia mipoitra im-betsaka ao amin'ny "Soratra Grika Kristianina" koa io anarana io satria nasolo ny sasany amin'ny fitrangan'ny teny hoe ''Tompo'', izay heverin'ny mpandika teny fa tokony ho ''Jehovah'' tamin'ny nanoratana voalohany ny bokin'ireo [[Apostoly roa ambin'ny folo|apostoly]] sy [[evanjelista]] ao. Tsy ny mpadika teny malagasy no nisafidy izany fa hatramin'ny dikan-teny anglisy (''New World Translation of the Holy Scriptures'').
 
Tsy mampiasa ny teny hoe ''Testamenta Taloha'' sy ''Testamenta Vaovao'' ny Vavolombelon'i Jehovah satria "asa soratra iray ihany mantsy ny Baiboly, ary tsy misy lany andro na azo antsoina hoe “taloha” amin'izy io"'','' hoy ny Mpampanontampampanonta an'ilay Baiboly.
 
Be mpitsikera ny ''Ny Soratra Masina - Fandikan-Tenin'ny Tontolo Vaovao'' noho izy heveriny fa nanova ny rafitry ny fehezanteny sasany na nandika amin'ny fomba tsy mahazatra ny teny sasany mba hanamarinany ny fivoasany ny [[Soratra Masina]]'','' indrindra mba hanesorana ny maha Andriamanitra an'i [[Jesosy]] Kristy ka handisoana ny [[Trinite]].