Mônôteisma: Fahasamihafan'ny versiona
Contenu supprimé Contenu ajouté
kAucun résumé des modifications |
k Rohy sy tsipelina Marika: Hanova araka ny hitan'ny maso Fanovana avy amin'ny finday Fiovana tamin'ny alalan'ny tranonkala finday |
||
Andalana faha-1:
Ny '''monoteisma''' dia finoana [[Andriamanitra (anarana iombonana)|andriamanitra]] tokana na finoana ny maha tokana an' [[Andriamanitra (tokana)|Andriamanitra]]. Ny [[politeisma]], izay finoana andriamanitra maro, no tena mazava ny fifanoherany aminy. Telo ny fivavahana fantatra mazava fa monoteista, dia ny [[jodaisma]] sy ny [[kristianisma]] ary ny [[silamo]]. Ny monoteisma dia angamba
== Ireo fivavahana abrahamika ==
Andalana faha-5:
=== Monoteisma tao amin'ny jodaisma ===
Ilay andriamanitra tokana ao amin'ny [[Tanakh|Baiboly hebreo]] dia matetika tononina amin'ny anarana hoe ''El''. Io no anaran'ny andriamanitra fara-tampon'ny mponina tao [[Kanaana|Kanana]] izay noraisin'ny [[Hebreo (mponina)|Hebreo]] koa ho anaran'ny andriamaniny rehefa tonga tao Kanana izy ireo.
Ny mpikaroka momba ny fivavahana dia milaza fa tsy tonga dia monoteista ny fivavahan'ny hebreo fa [[henoteisma]] izay nomena anarana hoe ''[[yahvisma|iahvisma]]'' satria ninoan'ny Hebreo taloha ny fisian'andriamanitra maro nefa i [[Iahveh]] no nanataony ho andriamaniny nolovany tamin'ny razany, satria samy nanana ny andriamaniny ny firenena tsirairay. Tany am-pahababoana any [[Babilona]] vao nanomboka ny finoan'ny [[Jiosy]] ny maha andriamanitry ny firenena rehetra sy izao rehetra izao an'Andriamanitra.
Ny mpikaroka sasany kosa dia milaza fa ny fanambaràna ny maha tokana an'i Iahveh dia niaraka tamin'ny fivoahan'ny [[Zanak'i Israely]] avy ao Ejipta. Ny anaran'ny andriamanitry ny Hebreo dia tsy azo tononina, fa nosoratana fotsiny amin'ny litera hebreo efatra izay azo adika amin'ny litera latina hoe ''[[Yahweh|Ihvh]]''. Ny fanambaran-tenan'i Iahveh dia niseho tamin'ny fotoana nahitan'i [[Mosesy|Moizy]] (na [[Mosesy]]) an'ilay roimemy mirehitra nefa tsy nety levona izay nilazan'Andriamanitra hoe "Izaho no ilay misy" (Eks. 3.14 ao amin'ny [[Baiboly malagasy|Baiboly Masina]]). Ny Baiboly hebreo (na [[Tanakh]]) dia maneho fa i Iahveh ihany no misy fa ny andriamanitra hafa dia tsy misy.
=== Monoteisma ao amin'ny fivavahana kristiana ===
Monoteista ny [[Kristianisma|Kristiana]] nefa misy fahasamihafana amin'ny finoan'ny Jiosy sy ny Silamo ny finoany an'Andriamanitra. Ny maro amin'ny Kristiana dia mino fa "Telo Izay Iray" na [[Trinite]] Andriamanitra, izany ataony hoe "
Tsy mifanaraka amin'ny monoteisma ny fampianarana ny Trinite hoy ny antokom-pivavahana kristiana sasany isan'ireo niforona taorian'ny [[Reformasiona]] (na [[Reforma]]). manohana ny atao hoe [[onitarisma]] izy ireo, izany hoe tsy persona telo Andriamanitra fa tokana. I Fausto Socin dia namorona ny fiangonana manohitra ny Trinite tao Eoropa Atsinanana atao hoe "Rahalahy Poloney". Niitatra tamin'ny taonjato faha-19 tany amin'ireo firenene anglo-saksona sy tany Amerika Latina ny onitarisma. Maro koa ireo fivavahana kristiana
=== Monoteisma ao amin'ny fivavahana silamo ===
Andalana faha-22:
=== Ny zoroastrisma ===
Ny [[zoroastrisma]] na zoroastrianisma dia fivavahana naorin'i [[Zaratostra]] (na Zoroastra) tany [[Persia]] tany amin'ny taonjato faha-7 tal. J.K. Manindry mafy ny fifanoheran'ny herin'ny tsara amin'ny herin'ny ratsy ([[Doalisma (finoana)|doalisma]]) i Zaratostra nefa ny fivavahany dia azo lazaina hoe monoteista satria tsy mitory fisian'andriamanitra roa mifanohitra izy fa andriamanitra tokana. I [[Ahura Mazda]] (na Ohrmazd) no anaran'ny andriamanitry ny zorostrisma. Ireo andriamanitra maro tao amin'ny fivavahana [[mazdeisma]] teo alohany dia lasa zavatra hafa heverina indraindray ho sahala amin'ny [[anjely]] na fiseho manokan'i Ahura Mazda izay lasa nanana tena manokana ka atao hoe ''[[amesha spenta]]''. Ny mpikaroka momba ny fivavahana dia milaza fa avy amin'ny finoana ny fisian'ny ''amesha spenta'' no nipoiran'ny finoana ny [[anjely]] sy [[arikanjely]] tao amin'ny fivavahana hafa.
== Jereo koa: ==
|