|
[[Sary:Nordamerikanische Kulturareale en.png|280px|thumb|Left|Faritany jeografikan'i Amerika sy ny fomba fiainana tamin'i nantongavan'i Eoropeanina.]]
* Foko teratanin'ny Amerika arktika
* [[Tany Arktika|Mponina Indianina ny tany Arktika|]]
* [[Tany Lemaka|Mponina IndianinaFoko teratanin'ny tany lemaka]]
* Foko teratanin'ny Amerika sobarktika
* [[Sobarktika (subarctique)|Mponina Indianina Sobarktika]]
* Foko teratanin'ny faritany atsimo andrefana
* [[Atsimo-andrefana|Mponina Indianina ny Atsimo-andrefana]]
* Foko teratanin'ny faritany atsimo atsinanana
* [[Atsimo-antsinanana|Mponina Indianina ny Atsimo-antsinanana]]
* [[Mponina IndianinaFoko teratanin'ny Moron-tsirakamorontsiraka avaratra avatra-andrefana]]
* Foko teratanin'ny kamory
* [[Indianina ny Grand bassin]]
* Foko teratanin'i Kalifornia
* [[Mponina Indianina ny Kalifôrnia|Kalifôrnia]]
* Foko teratanin'ny tany lemaka an-tendrombohitra
* [[Mponina Indianina ny Plateau|Plateau]]
= Mponina =
[[Sary:Grand Entry Omaha.jpg|340px|thumb|[[Pow wow]]]]
Ny amerika dia voazaravoazarazara amin'nyho [[faritany]] 9. Nyaraka olonaizay miainavoalaza aoteo anatyambony. nyNy [[faritany]] ireoiray dia manana fombatoe-tany fiainanamaha-izy afaazy nohon'ika olonamiova miainaarakaraka anatin'yizany [[faritany]]ny fomba avaratrfiainan'andrefanany (oatra).mponina teratany
Ny Vondrona manjaka ohatra anatin'y [[faritany]] ny tanin'ahitra (prairie) dia Ny vondrona ''Siouan'' (foko Deghihas, Chiweres, Dakotas...).
=== Finoana ===
=== TenyVondrom-piteny Indinaninaamerindianina ===
[[Sary:Langs N.Amer.png|380px|thumb|ankavanana|Language families of North American indigenous peoples]]
==== [[Teny Aljika|Vondrom-pieny Aljika]] ====
{{article détaillé|Teny Aljika}}
Ny tenyfiteny [[wiyot]], [[miami]], [[illinois]], [[etchemin]], [[loup A]], [[loup B]], [[mahican]], [[massachusett]], [[mohegan]], [[pequot]], [[nanticoke]], [[narragansett]], [[pamlico]], [[powhatan]], [[kiripì]], [[naugatuck]], [[unami]], [[unquachog]] sy [[shinnecock]] dia matylazaina daholofa maty avokoa; ny mpiteny wiyot farany (Della Prince) farany dia maty matin'ny fahanterana taminy taona [[1962]]. Ny teny sasany rehetra dia metyatahorana matyho faty ihany koa. 12 sisa ny mpiteny [[Yurokyurok]].
===== [[Teny Algônkiana|Vondrom-piteny Algônkiana]] =====
{{article détaillé|Teny Algônkiana}}
Azontsika sokajiana ho anaty vondrona roa lehibe ny fiteny algonkianina:
Afaka zaraintsika vondrona roa ny [[teny algônkiana]] : Ny Algônkiana ny tany lemaka ([[Etazonia]]) sy ny algônkiana ny alabe ny antsinanana ([[Kanada]]).
* ny fiteny algonkianin'ny tany lemaka;
Misy mponina miaina anelakelan'ireo toerana roa (tany lemaka sy ny alabe). Ny fiteny [[Ojibwe]] ohatra dia otran'io.
* ary ny fiteny algonkianin'ny ala lehibe sobarktika.
==== Vondrom-piteny sioanina-kataobanina ====
Ny [[Cree]] koa dia mitovy fizaràna.
==== [[Siouan-Catawban]] ====
{{Article détaillé|Siouan-Catawban}}
[[Sary:Siouan langs.png|ankavanana|300px]]
Amin'ny vondrom-piteny sioanina-kataobanina dia ahitana fiteny fito ambin'ny folo
Ao anatin'i [[Siouan-Catawban]] dia misy teny 17 miampy karazan-teny mihidina aminy.
==== MoskôjeanaMoskôgeanina ====
[[Sary:Muskogean_langs.png|300px|thumb|Moskôjeana]]
I. Moskôgeanina tandrefana
I. [[Muskogean]] andrefana
: 1. '''[[teny Chickasaw|Chickasaw]]''' ▼: 2. '''[[teny Choctaw|Choctaw]]''' (a.k.a. Chahta, Chacato) ▼
▲: 1. '''[[teny Chickasaw| ChickasawTsikasao]]'''
II. Muskogean atsinanana
▲: 2. '''[[teny Choctaw| ChoctawTsôkotao]]''' (a.k.a. Chahta, Chacato)
: A. Muskogean ampivoany
:: i. vondrona Apalachee-Alabama-Koasati
II. Moskôgeanina tatsinanana
::: a. ''Alabama-Koasati''
: A. Moskôgeana tafovoany
:::: 3. '''[[teny Alabama|Alabama]] ▼:: i. Renivondrona apalatsia-alabama-koasaty
:::: 4. '''[[teny Koasati|Koasati]]''' ▼::: ba. ''Apalacheealabama-koasati''
:::: 53. '''[[ApalacheeFiteny alabama|Alabama]]'''
▲:::: 4. '''[[ tenyFiteny Koasatikoasati|Koasati]] '''
:: ii. Hitchiti-Mikasuki
::: 6b. '''[[teny Mikasuki|Hitchiti-Mikasuki]]'apalatsia''
:::: 5. [[Fiteny apalatsia|apalatsia]]
:: ii. hitsiti-mikasokỳ
:: 7. '''[[teny Creek|Creek]]'''
::: 6. [[Fiteny hiitsiti-mikasokỳ|hitsiti-mikasokỳ]]
▲:::: 37. '''[[teny AlabamaCreek| AlabamaKiriky]] '''
{{Article détaillé|Teny Moskôjeana}}
==== AthabaskanaAtabaskanina ====
{{article détaillé|Atabaskana}}
[[Sary:Na-Dene langs.png|ankavanana|300px]]
Ny vondrom-piteny atabaskanina dia anisan'ny vondrom-piteny mivelatra indrindra ao Amerika avaratra. Izy io dia hita amin'ny faritany sobarktika .(avaratr'i [[Kanada]], [[Alaska]]), amin'ny faritra atsimon'i [[Etazonia]] ankehitriny ([[Texas]], [[New Mexico)]] ary ao [[Meksika]]. Ny teny atabaskanina ihany koa amin'izao fotoana izao no vondrom-piteny teratany be mpiteny indrindra ao [[Amerika Avaratra]] sy Afovoany.
Ny [[Atabaskana]] dia anarana na vondrona ngeza be ao avaratra sy atsimo ny [[Amerika Avaratra]]
Ny Athabaskana dia ny fianakavina faha roa amin'ny isa n'olona mpiteny azy sy amin'ny isa ny teny.
(Ny teny [[Nahuatl]] dia ao anatiny Athabaskana) ; aminy harefin'i tany, ny [[Aljika]] ihany no manana velarana ngeza indrindra.
==== [[Irôkoay|Irôkoaianina]] ====
{{article détaillé|IrôkoayIrôkoà}}
[[Sary:Flag of the Iroquois Confederacy.svg|ankavanana|235px]]
{{article détaillé|TenyFiteny sy ny mponina Irôkoayirôkoà}}
Ny fivaninanteny dia avy amin'iny teny "frantsay Irôkoay"''Iroquois''. Tsy dia maizimaizinamazava ;loatra fahany iofiavian'ny fitenyteny iohoe mety"Iroquois". tongaMisy avymilaza anyhoe avy amin'ilayny fehezantenyfilazana ''hiro kone'' (niteneniko"voalazako") ; ny olokafa mihevitra hoe ioilay teny; iona avy tonga tany amin'ny [[Algônkianina]]teny algonkianina ''Irinakhoi'' (bibilava "misìoka"misioka). ;Manonona anaran'iny Irôkoaytenany aminyho teniny dia '''''Haudenosaunee''''' (Ilayny mponinafoko manana trano lava)irôkoà.
==== Kalifôrnianina ====
==== Uto-Aztekanina ====
== Amerika Ampivoany [[Mezôamerika]]Afovoany ==
{{article détaillé|Teratany Teratan'ny MezôamerikaAmerika Afovoany}}
== KarahibaKaraiba ==
{{article détaillé|TeratanyTeratanin'ny Ny KarahibaKaraiba}}
# [[Ciboney]]
# [[Arawak]]
| 