Baiboly amin' ny teny malagasy: Fahasamihafan'ny versiona

Contenu supprimé Contenu ajouté
Thelezifor (dinika | fandraisan'anjara)
Nanitatra misimisy
Thelezifor (dinika | fandraisan'anjara)
Nanao fandaminana ny fizaràna
Andalana faha-5:
Araka ny tantara, dia Rév. David Jones, izay tonga tao [[Antananarivo]] ny 04/10/1820, sy Rév. David Griffiths (15/05/1821) izay samy avy amin'ny London Missionary Society, no nanomboka nandika ny Baiboly tamin'ny teny malagasy ary ny [[Filazantsara araka an'i Lioka|Filazantsaran'i Lioka]] no nanombohana izany niaraka tamin'ny mpianatr'izy ireo roapolo lahy. Tamin'ny taona 1830 no vita tanteraka ny [[Testamenta Vaovao]] ka dika 3 000 no naparitaka. Mandrak'ankehitriny dia io dikanteny io, izay mety ho nisy fanavaozana ihany taty aoriana, no ampiasain'ireo Fiangonana protestanta dia ny [[Fiangonan'i Jesoa Kristy eto Madagasikara|Fiangonan'i Jesoa Krisy eto Madagasikara]], ny [[Fiangonana Loterana Malagasy]], ny [[Eklesia Episkopaly Malagasy]] ary saika mampiasa io dikanteny io daholo ireo [[Fiangonana zandriny]] izay niorim-paka manerana an'i Madagasikara taty aoriana.
 
== Ny Baiboly amin'ny teny malagasy ==
Amin'izao fiantombohan'ny taonjato fahiraika amby roapolo izao dia maro ny dikantenin'ny Baiboly amin'ny teny malagasy izay azo vakina. Ao ireo dikanteny nataon'ny Protestanta, ao ny nataon'ny Katolika, ao ny dikanteny iombonana, sns. Samy milaza ny mpandika teny fa avy amin'ny teny fototra, dia ny hebreo sy ny grika, no niaingany tamin'ny fandikan-teny nataony. Ny fitambaran'ny boky filamatra (na [[kanona]]) ao amin'ny Baiboly kosa dia misy roa, dia ny kanona protestanta sy ny kanona katolika.
 
=== Baiboly protestanta amin'ny teny malagasy ===
Ny Baiboly protestanta amin'ny teny malagasy dia fandikana ny Baiboly ampiasain'ny [[Fiombonan'ny Fiangonana Protestanta eto Madagasikara|fiangonana protestanta malagasy]] sy ireo [[Fiangonana zandriny|fiangonana lazaina hoe zandriny]]. Ny Baiboly proteqtanta no nampiasain'ny Vavolombelon'ny Jehivah talohan'ny namoahany ny dikanteny azy manokana. Ny anaran'ny Baiboly protestanta dia '''''Ny Baiboly'''''.
 
==== Lisitry ny boky ====
 
Miavaka amin'ny Baiboly katolika ny Baiboly protestanta amin'ny tsy fahitana ao aminy ireo [[Boky deoterokanonika|boky deoterôkanônika]]<nowiki/>n'ny [[Testamenta Taloha]].
 
Andalana faha-20:
Ireto kosa ny anaran'ny boky ao amin'ny Testamenta Vaovao: ''Matio'', ''Marka'', ''Lioka,'' ''Jaona, Asan'ny Apostoly, Romana, Korintiana voalohany, Korintiana faharoa, Galatiana, Efesiana, Filipiana, Kolosiana, Tesaloniana voalohany, Tesaloniana faharoa, Timoty voalohany, Timoty faharoa, Titosy, Filemona, Hebreo Jakoba, Petera voalohany, Petera faharoa, Jaona voalohany, Jaona faharoa, Jaona fahatelo, Joda ary Apokalypsy''.
 
==== Endriky ny fandikan-teny ====
Ny Baiboly protestanta no azo lazaina hoe zokiny tamin'ny dikantenindikan-tenin'ny Baiboly amin'ny fiteny malagasy ka ny fanapaha-kevitr'ireo mpandika teny voalohany dia matetika nolovan'ny taty aoriana'','' indrindra fa eo amin'ny fanagasiana ny anarana.

==== Fanagasiana ny teny hebreo sy grika ====
Nanakaiky ny fanononana anglisy ny mpandika teny malagasy amin'ny ankapobeny. Izany no ahitana ny hoe ''Jaona'' (anglisy: ''John'') fa tsy ''Joany'' na ''Joana'' na dia tokony ho ny "o" no hialoha ny "a" ao amin'io anarana io. Ny teny hebreo anefa dia יהוחנן / ''Iehohānan'' ary ny teny grika kosa Ἰωάννης / ''Iôannês''. Ny tokony ho ''Iehody'' lasa ''Jiosy'' (anglisy: ''Jews'')
 
Ny Baiboly protestanta dia tsy mampiasa tendron-tsoratra (` na ´ na ^) raha manoratra ny anaran'olona na anaran-toerana na anaram-boky ka anjaran'ny mpamaky ny mamantatra'','' araka ny fahazarany'','' ny toerana misy ny tsindrimpeo sy ny fomba tokony hamakiana ny litera "o" (na /u/ na /o/). Ny anarana mponina dia tsy miafara amin'ny hoe -''nina'' (Ohatra : ''Romana'' na ''Korintiana'' fa tsy ''Rômanina'' na ''Kôrintianina''). Tsy fahita firy ny "ô".
Ligne 33 ⟶ 36 :
Ny sasany amin'ireo teny grika miafara amin'ny -''os'' indraindray miafara amin'ny hoe -''osy'' rehefa nohagasina. Ohatra: ''Jesosy'' (grika: Ἰησοῦς / ''Iēsoûs''), ''Patmosy'' (Πάτμος/ ''Patmos''), ''Eksodosy'' (grika: Ἔξοδος / ''Exodos''). misy koa anefa ny miafara amin'ny -''o'' fotsiny. Ohatra: ''Korinto'' (grika: Κόρινθος / ''Kórinthos''); Ponto (Πόντος/ ''Pόntos''). Toy izany koa ireo anarana miafara amin'ny -''as'' na -''is'': ''Tomasy'' (Θωμᾶς / ''Thômas''), ''Jodasy'' (Ὶούδας/ ''Ioudas'') nefa ''Lioka'' (grika: Λουκᾶς / ''Loukas'' ; hebreo'': לוקאס‎ / Lûkâs''). ''Genesisy'' (grika: Γένεσις / ''Genesis'') nefa ''Apokalypsy'' (grika: Ἀποκάλυψις ''/ Apokalupsis'') fa tsy Apokalypsisy.
 
=== Baiboly katolika amin'ny teny malagasy ===
Ny Baiboly katolika amin'ny teny malagasy dia fandikana ny Baiboly ampiasain'ny [[Eglizy Katolika Apostolika Romana (Madagasikara)|Eglizy Katolika Apôstôlika Romana]] eto Madagasikara. Toy ny Baiboly protestanta dia misy ny Baiboly amin'ny dikan-teny tranainy izay ahitana ny anaran'Andriamanitra hoe ''Iahve'' sy ilay Baiboly tsy ahitana an'io anarana io. Ny anaran'ny Baiboly katolika dia '''''Ny''''' '''''Baiboly Masina'''''.
 
==== Ny lisitry ny boky ao amin'ny Baiboly katolika ====
Miavaka ny Baiboly katolika amin'ny fisian'ireo boky fanampiny atao hoe [[Boky deoterokanonika|deoterôkanônika]] izay ao aminy nefa tsy hita ao amin'ireo Baiboly protestanta sy ao amin'ny Baibolin'ny Vavolombelon'i Jehovah.
 
Ligne 43 ⟶ 46 :
Ireto kosa ny anaran'ny boky ao amin'ny Testamenta Vaovao: ''Matio, Marka, Lioka, Joany, Asa, Rômanina, Korintianina voalohany, Korintianina faharoa, Galata, Efezianina, Filipianina, Kolosianina, Tesalônisianina voalohany, Tesalônisianina faharoa, Timôte voalohany, Timôte faharoa, Tito, Filemôna, Hebrio, Jakôba, Piera voalohany, Piera faharoa, Joany voalohany, Joany faharoa, Joany fahatelo, Joda ary Fanambaràna''.
 
==== Endriky ny fandikan-teny ====
 
==== Fanagasiana ny teny grika sy hebreo ====
Amin'ny fanagasiana ny anarana sy teny hebreo na grika dia tsy ny hebreo na ny grika avy hatrany no niaingana (amin'ny ankapobeny) fa ny fanoratana na ny fanononana frantsay. Izay no ahitana ny hoe ''Piera'' fa tsy ''Petro'' na ''Petra; Moizy'' fa tsy ''Mose'' na ''Mosesy'' (hebreo: ''מֹשֶׁה /Moshé''; grika'': Μωσῆς / Mōusēs'')''.'' Betsaka anefa ny lova noraisin'ny Baiboly katolika tamin'ny protestanta ka isan'izany ny anarana hoe ''Baiboly''.
 
Ligne 52 ⟶ 57 :
Io antony voalaza eo aloha io ihany koa no mahatonga ny fampiasana ny tendro satroka (^) eo ambonin'ny litera "o" (ô) ho lasa maro dia maro mba hahamarina kokoa ny fanononana ka hiavahan'izay tokony ho tononina ô (/o/) na o (/u/). Tsy nahitana izany firy ny Baiboly katolika malagasy tranainy. Ohatra: ''Nabokôdônôzôra'' fa tsy ''Nabokodonosora; Môizy'' fa tsy ''Moizy''. Itoviany amin'ny DIEM io''.'' Ny anarana hoe ''Eksaody'' dia sisa navelan'ny fomba fanagasiana ny feo /o/ (ô) ka tsy voaova ho ''Eksôdy''.
 
Voamarika ihany koa ny tokony hisy ny tsindrimpeo raha tsy araka ny mahazatra ny malagasy ka amin'ny fampiasana ny tendro miraika (` na ´) no anamarihana izany. Ny anarana hoe ''Iahveh'' dia nosoloana ny hoe Tompo ka nanaraka ny [[Septoaginta]] (na Septanta) izany sady itoviany amin'ny Baiboly DIEM.
 
==== BaibolySafidy DIEMmomba ny teny sasany ====
Ny anarana hoe ''Iahveh'' dia nosoloana ny hoe Tompo ka nanaraka ny [[Septoaginta]] (na Septanta) izany sady itoviany amin'ny Baiboly DIEM.
 
== Baiboly DIEM ==
Ny [[Baiboly DIEM]] (Dikanteny Iombonana Eto Madagasikara) dia vokatry ny fandikan-teny niarahan'ireo mpandika teny malagasy avy amin'ny fiangonana maro eto Madagasikara. Mihevitra ny mpandika teny fa maro amin'ireo teny tranainy no efa tsy azon'ny mpamaky intsony ny heviny na koa efa niova hevitra.
 
==== Lisitry ny boky ====
Misy roa karazana ny [[Baiboly DIEM]]: ny iray natao ho an'ireo izay zatra nampiasa ny Baiboly protestanta (tsy ahitana boky deoterokanonika) ary ny iray natao ho an'ireo mpamaky ny Baiboly katolika (ahitana boky deoterokanonika).
 
==== Endriky ny fandikan-teny ====
 
==== Fanagasiana ny teny grika sy hebreo ====
Tsy voatery nisafidy ny iray amin'ny anaran'ny boky efa misy ao amin'ny Baiboly protestanta na amin'ny Baiboly katolika ny mpandika teny fa indraindray dia nanao anarana vaovao izay natao manakaiky kokoa ny fanononana amin'ny teny grika. Ohatra: ny ''Genesisy'' na ''Jenezy'' dia lasa ''Genesỳ''. Ny anaran'olona na torana dia natao tahak'izany koa.
 
Ligne 67 ⟶ 77 :
Ny anaram-boky milaza anarana mponina miafara amin'ny hoe -''na'' ao amin'ny Baiboly protestanta dia miafara amin'ny -''nina'' ao amin'io Baiboly io (ohatra : ''Romanina'' fa tsy ''Romana''). Ampiasaina indrindra io dikan-teny io amin'ny vavaka iraisam-pinoana ataon'ireo fiangonana miray ao amin'ny [[Fiombonan'ny Fiangonana Kristiana eto Madagasikara]] (FFKM).
 
==== Safidy momba ny teny sasany ====
Ny anarana hoe ''Jehovah'' na ''Iahveh'' dia nosoloana ny hoe ''Tompo'' ka ny fomban'ny Baiboly jiosy amin'ny teny grika ([[Septoaginta]] na Septanta) izany izay nanolo ny anaran'Andriamanitra amin'ny teny hebreo hoe יהוה‬ / ''[[Yahweh|Yhwh]]'' (ilay nogasina hoe ''Jehovah'' na ''Iahve'') ho ''Kύριος / kúrios'' (midika hoe "Tompo") fotsiny amin'ny teny grika. Ao amin'ny Baiboly jiosy amin'ny teny hebreo anefa io anarana io dia tsy hoe nesorina ka tsy nosoratana intsony fa voasofratra ihany nefa tsy tononina fotsiny amin'izao.
 
=== Baibolin'ny Vavolombelon'i Jehovah ===
Ny Baibolin'ny [[Vavolombelon'i Jehovah eto Madagasikara|Vavolombelon'i Jehovah]] dia fandikan-teny ny Baiboly manakaiky ny dikan-teny protestanta tranainy raha ny anaran'ny boky tsirairay sy ny anaran'ny olona ary ny anaran'ny tanàna voalaza ao amin'ny Baiboly no jerena. Atao hoe '''''[[Ny Soratra Masina - Fandikan-Tenin'ny Tontolo Vaovao]]''''' ny anaran'io Baiboly io.
 
Nadika avy amin'ny dikanteny anglisy (''New World Translation of the Holy Scriptures'') an'ny Vavolombelon'i Jehovah, izay nivoaka tamin’ny 1984 sady iaingan'ny fandikan-teny amin'ny fiteny hafa rehetra, io Baiboly io. Ny Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania no namoaka azy izay natao pirinty tany Japana tamin'ny taona 2009. Efa nivoaka tamin'ny taona 2003 ny Soratra Grika Kristianina nefa nohavaozina indray ny dikan-teny tamin'io fanontana farany io.
 
==== Endriky ny fandikan-teny ====
Notazoniny ny fampiasana ny teny hoe ''Jehovah''. Ny anaram-boky milaza anarana mponina miafara amin'ny hoe -''na'' ao amin'ny Baiboly protestanta dia miafara amin'ny -''nina'' ao amin'io Baiboly io (ohatra : ''Romanina'' fa tsy ''Romana''). Ny Testamenta Taloha dia ataony hoe "''Soratra Hebreo sy Aramianina"'' fa ny Testamenta Vaovao kosa "''Soratra Grika Kristianina"''. Toy ny Baiboly protestanta dia tsy mampiasa tendron-tsoratra (` na ´ na ^) firy io Baiboly io ka anjaran'ny mpamaky ny mamantatra araka ny fahazarany ny toerana misy ny tsindrimpeo sy ny fomba tokony hamakiana ny litera "o" (na /u/ na /o/).
 
==== Fanagasiana ny teny grika sy hebreo ====
Notazoniny ny fampiasana ny teny hoe ''Jehovah''. Ny anaram-boky milaza anarana mponina miafara amin'ny hoe -''na'' ao amin'ny Baiboly protestanta dia miafara amin'ny -''nina'' ao amin'io Baiboly io (ohatra : ''Romanina'' fa tsy ''Romana''). Ny Testamenta Taloha dia ataony hoe "''Soratra Hebreo sy Aramianina"'' fa ny Testamenta Vaovao kosa "''Soratra Grika Kristianina"''. Toy ny Baiboly protestanta dia tsy mampiasa tendron-tsoratra (` na ´ na ^) firy io Baiboly io ka anjaran'ny mpamaky ny mamantatra araka ny fahazarany ny toerana misy ny tsindrimpeo sy ny fomba tokony hamakiana ny litera "o" (na /u/ na /o/).
 
==== Safidy momba ny teny sasany ====
Betsaka kokoa ny isam-pitrangan'ny anarana hoe ''Jehovah'' ao amin'ny Baibolin'ny Vavolombelon'i Jehovah raha ampitahaina amin'ny isan'io teny io ao amin'ny Baiboly protesatanta satria ankoatry ny fitomboan'io isa io ao amin'ny Soratra Hebreo sy Aramianina dia mipoitra im-betsaka ao amin'ny Soratra Grika Kristianina koa io anarana io satria nasolo ny sasany amin'ny fitrangan'ny teny hoe ''Tompo'' izay heverin'ny mpandika teny fa tokony ho ''Jehovah'' tamin'ny nanoratana voalohany ny bokin'ireo [[Apostoly roa ambin'ny folo|apostoly]] sy [[evanjelista]] ao.
 
Tsy mampiasa ny tenhy hoie ''Testamenta Taloha'' sy ''Testamenta Vaovao'' ny Vavolobelon'i Jehovah satria "asa soratra iray ihany mantsy ny Baiboly, ary tsy misy lany andro na azo antsoina hoe “taloha” amin'izy io"'','' hoy ny Mpampanonta an'ilay Baiboly.
Be mpitsikera ny Baibolin'ny Vavolombelon'i Jehovah noho izy heverin'ny mpitsikera azy fa nanova ny rafitry ny fehezanteny sasany na nandika amin'ny fomba tsy mahazatra ny teny sasany mba hanamarinany ny fivoasany ny Soratra Masina indrindra mba hanesorana ny maha Andriamanitra an'i [[Jesosy]] Kristy ka handisoana ny [[Trinite]].
 
Be mpitsikera ny Baibolin'ny Vavolombelon'i Jehovah noho izy heverin'ny mpitsikera azy fa nanova ny rafitry ny fehezanteny sasany na nandika amin'ny fomba tsy mahazatra ny teny sasany mba hanamarinany ny fivoasany ny Soratra Masina'','' indrindra mba hanesorana ny maha Andriamanitra an'i [[Jesosy]] Kristy ka handisoana ny [[Trinite]].
 
==== Lisitry ny boky ====
Ireto avy ny anaran'ny boky ao amin'ny Soratra Hebreo sy Aramianina: ''Genesisy, Eksodosy, Levitikosy, Nomery, Deoteronomia, Josoa, Mpitsara, Rota voalohany, Samoela voalohany, Samoela voalohany, Mpanjaka voalohany, Mpanjaka faharoa, Tantara voalohany, Tantara faharoa, Ezra, Nehemia, Estera, Joba, Salamo, Ohabolana, Mpitoriteny, Tononkiran’i Solomona, Isaia, Jeremia, Fitomaniana, Ezekiela, Daniela, Hosea, Joela, Amosa, Obadia, Jona, Mika, Nahoma, Habakoka, Zefania, Hagay, Zakaria'' ary ''Malakia''.