Mesia: Fahasamihafan'ny versiona

Contenu supprimé Contenu ajouté
Thelezifor (dinika | fandraisan'anjara)
k Nanisy sary
Thelezifor (dinika | fandraisan'anjara)
Ny Mesia araka ny fivavahana Silamo
Andalana faha-7:
 
== Fiforonan-teny ==
Ny teny hoe ''mesia'' dia avy amin’ny teny grika hoe ''Μεσσίας / Messias'' izay avy amin'ny teny hebreo hoe ''מָשִׁיחַ / mashiakh'' na ny teny arameana hoe ''משיחא / meshiha'' izay midika hoe "voahosotra", izaysady manondro ny mpamonjy ny olombelona ka ny fahatongavany izay andrasana dia voalaza mialoha ao amin’ny [[Testamenta Taloha]]. Ao amin’ny Septoaginta (na Septanta), io anarana io dia nadika hoe ''Khristos,'' ka avy amin’io no nahazoana ny hoe ''Kristy''. Izany no nahatonga ny anarana hoe ''Jesoa Kristy'' na ''Jesosy Kristy'' hanondro an’i Jesoa (na Jesosy) ho ilay Mesia. Amin’ny Kristiana dia efa tonga ny Mesia fa ho an’ny Jiosy kosa dia mbola ho avy izy. Avy amin’ny fototeny hoe משח, izay midika hoe "fanosorana ny olona iray amin’ny menaka oliva", araka ny fomba amam-panao jiosy, io teny io.
 
== Ny Mesia araka ny finoana jiosy ==
Andalana faha-17:
Tsy mitovy ny fomba filazan’ny boky ao amin’ny Tanakh ny amin’ny Mesia. Ny mpisoron’i Israely sy ny mpaminany ary ny mpanjaka dia samy voahosotra amin’ny menaka masina alohan’ny handraisany ny asany.
[[Sary:Cyrus II le Grand et les Hébreux.jpg|vignette|''I Kyrosy Lehibe sy ireo Hebreo'' - nataon'i Jean Fouquet - 1470-1475.]]
Maromaro ireo faminaniana izany miresaka ny amin’ny olona iray ao amin’ny taranak’i [[Davida (Baiboly)|Davida]] hohosorana hitondra ny Jiosy sady hatao hoe מלך המשיח / ''Melekh hamashiah'' ("mpanjaka mesia" na "mpanjaka voahosotra") na ''Mashiah'' ("voahosotra"). Ny faminaniana momba io olona io dia miresaka azy ho taranaky ny mpanjaka Davida, izay hanangana indray ny firenen’i Israely sy hitondra fiadanana amin’izao tontolo izao amin’ny alalan’ny fametrahana indray ny Fanjakan'ny taranak’i Davida sady handringana ny ratsy fanahy sy hitsara izao tontolo izao amin’ny [[andro farany]].
 
Araka ny hevitr’i Neil Asher Silberman, ao amin’ny ankamaroan’ny boky ao amin’ny Baiboly, ny hoe ''mashiakh'' dia midika hoe "mpitarika mahery ampanatanterahin’Andriamanitra asa". Nampiasaina hanondroana an’i [[Saoly]] (na Saola) sy i Davida ary i [[Solomona]] ary i Kyrosy Lehibe ihany koa io teny io. Tamin’ny nandravan’ny Babiloniana ny fanjakan’i Joda (586 tal. J.K.), ny vahoaka jiosy dia nanomboka niandry ny fotoana hahatongavan’ny mpanjaka voahosotr’Andriamanitra tahaka an’i Davida, na ny iray amin’ireo taranany, mba "hitsangana handringana ny fahavalon’i Israely" sy hamerina indray ny fahaleovantenany ary koa hanangana indray ny fanjakan’Andriamanitra eto an-tany<ref>Neil Asher Silberman, La vérité de Qumrân, Ed. Stock, 2003, pp. 179-180.</ref>.
Andalana faha-33:
Ny fahatongavan’ny Mesia voafidin’Andriamanitra, dia nambara im-betsaka ao amin’ny [[Testamenta Taloha]]. Mampifandray ireo faminaniana ireo amin’i [[Jesosy|Jesoa]] ny Kristiana. Mino ny Kristiana fa i Jesoa no ilay Mesia na Kristy. Ny teny hoe ''Kristy'' (gr.: ''Χριστός'' / ''Khristos,'' "voahosotra") dia dika ara-bakitenin’ny hoe ''mashiakh'' izay ampiasaina ao amin’ny Septoaginta. Avy amin’ny matoanteny hoe ''χριω'' / ''khriô'' izay midika hoe "manosotra menaka manitra", sahala amin’ny rehefa avy nandro, ny teny hoe ''khristos''. Ny Fanjakan’ilay Mesia niaritra fijaliana, araka ny hita ao amin’ny [[Bokin'i Isaia|Bokin’i Isaia]] (Is. 52.53) dia tsy avy amin’izao tontolo izao. Ny teny grika hoe ''Μεσσίας / Messias'' dia tsy miseho afa-tsy in-droa ao amin’ny Testamenta Vaovao: ao amin’ny [[Filazantsara araka an'i Jaona|Filazantsaran’i Jaona]] (Jao. 1.41 sy Jao. 4.25).
 
Mino ny Kristiana fa voalazan’ny mpaminany fa ny Mesia dia hateraka ao [[Betlehema]] (Mika 5.1), hateraky ny zazavavy (na virijina) (Is. 7.14), hatao hoe "Mahagaga, Mpanolotsaina, Andriamanitra mahery, Rain’ny mandrakizay, Andrian’ny fiadanana" (Is. 9.5) sady taranak’i Davida (Sal. 89.4).
 
Misy fitoviana ny ao amin’ny Isaia (Is. 53) ny amin'ny tantaran’ny fijalian’i Jesoa araka ny hita ao amin’ireo [[Filazantsara]]. Efa voalaza mialoha ao amin’ny Isaia (Is. 53.10) koa ny fijaliany: <small>"Nefa sitrak’i Jehovah ny hanorotoro sy hampangirifiry Azy; Rehefa manolotra fanati-panonerana Izy, dia hahita taranaka sady ho maro andro, ary ny sitrapon’i Jehovah dia hambinina eo an-tànany." (na: "Nefa sitrak'i Jehovah ny hanorotoro sy hampangirifiry Azy; Rehefa ataonao fanati-panonerana ny ainy, dia hahita taranaka Izy sady ho maro andro, ary ny sitrapon'i Jehovah dia hambinina eo an-tànany.") (''Ny Baiboly'')</small>.
Andalana faha-42:
 
Ny [[Apokalypsin'i Jaona|Apokalipsan’i Joany]] dia milaza momba ny hiverenan'i Jesoa indray (Apo. 19.11-13): <small>11 Ary nahita ny lanitra voasokatra aho, ka, indro, nisy soavaly fotsy; ary Izay nitaingina azy dia atao hoe Mahatoky sy Marina, ary amin'ny fahamarinana no itsarany sy iadiany. 12 Ary ny masony dia lelafo, ary tamin'ny lohany nisy diadema maro; ary Izy manana anarana voasoratra, izay tsy misy mahalala akory afa-tsy ny tenany ihany. 13 Ary miakanjo akanjo voafafy rà Izy; ary ny anarany atao hoe Ny Tenin'Andriamanitra.</small>
 
== Ny Mesia araka ny fivavahana silamo ==
[[Sary:Virgin Mary and Jesus (old Persian miniature).jpg|vignette|298x298px|''I Maryam sy i Îsâ'', sary persiana]]
Ao amin’ny fivavahana silamo, i Jesoa (arabo: Îsâ) dia tsy inoana ho zanak’Andriamanitra na ho Andriamanitra, fa mpaminany lehibe nampianatra ny lalàn’Andriamanitra. Manao an’i Jesoa ho الْمَسِيحُ / ''<nowiki/>'Al-Masih''' ny boky Koràna, sady manambara ny hiverenany indray ety an-tany amin’ny andro farany.
 
Amin’ny maha mesia an’i Jesoa Kristy (''Masih’ Îsâ'') ao amin’ny fivavahana silamo, ireo manampahaizana (sahala amin’i al-Qurtubi na i ibn Kathir, na i Tabarî) dia manorina ny filazàny amin’izao andininy izao: “''Tsy hisy ao amin’ireo olon’ny Boky izay tsy hino azy alohan’ny hahafatesany. Ary amin’ny Andron’ny Fitsanganan-ko velona, ho vavolombelona hiampanga azy ireo izy''” (Koràna 4, an-Nisa: 159). I Tabarî dia manazava fa ny asan’i Jesoa dia manomboka ao Damaskosy (na Damasy) any Siria-Palestina izay hidinan’i Jesoa avy any an-danitra. I Jesoa dia hamongotra ny Antikristy (arabo: ''al-Masih ad-Dajjal'' “ny Mesia sandoka”) ao Palestina eo am-bavahadin’i Loda (izay tsy lavitra ny Tempolin’i Jerosalema); ny asany amin’ny maha-Mesia azy dia hanomboka ao Palestina ka hiitatra manerana izao tontolo izao; ka amin'izany,
 
<small>"Ny liona dia hiara-belona amin’ny zanak’ondry nefa tsy haninona azy, ny ankizy hilalao amin’ny menarana nefa tsy hanaikira azy ireo." (Muslim, ''Les signes de la Fin des Temps'')</small>
 
=== Ny Mesia araka ny Koràna ===
Ao amin’ny Koràna, i Jesoa dia atao hoe mesia. Io teny io dia miverina ao amin’ny andininy dimy na enina aza (4.171 ; 4.172 ; 5.17 ; 5.72 ; 5.75). Ny andininy 3.45 dia hoatra ny miteny azy koa, na dia tsy izany no andikana azy amin’ny teny hafa toy ny frantsay. Nefa isaky ny milaza izany izy dia mampahatsiahy fa tsy zanak’Andriamanitra i Jesoa. Ohatra :
 
<small>"Ry olon’ny Boky, aza manao zavatra mihoatra ao amin’ny fivavahanareo, ary aza miteny ny amin’i Allah afa-tsy ny fahamarinana. Ilay mesia Jesoa, zanak’i Maria, dia tsy inona fa Irak’i Allah, ny Teniny izay nirahiny ho ao amin’i Maria, ary fofonaina avy Aminy. Noho izany minoa an’i Allah sy an’ireo irany. Ary aza milaza hoe "Telo". Atsaharo! Izany no tsaratsara kokoa ho anareo. I Allah dia Andriamanitra tokana. Be voninahitra loatra izy amin’ny hoe hanan’anaka. Azy ny zavatra rehetra any amin’ireo lanitra sy ety ambonin’ny tany ary i Allah dia ampy ho mpiaro". (Koràna 4.171).</small>
 
== Jereo koa: ==