Iahveh: Fahasamihafan'ny versiona
Contenu supprimé Contenu ajouté
k Rohy |
Fanitsiana sy fanitarana |
||
Andalana faha-6:
== Fampiasana ny anaran'Andriamanitra ==
=== Fanononana ny teny asehon'ny renisoratra YHWH ===
Ny fanononana ny teny asehon'ny renisoratra hebreo ao amin'ny Baiboly hebreo (na [[Tanakh]]) izay soratana amin'ny litera latina hoe YHWH dia tsy fantatra mazava.
Ny fanononana ny teny asehon'ny renisoratra hebreo ao amin'ny Baiboly hebreo (na [[Tanakh]]) izay soratana amin'ny litera latina hoe YHWH dia tsy fantatra mazava. Ny hoe Yahweh dia fanononana nifanarahana hita ao amin'ireo Baiboly amin'ny teny grika natonta taty aoriana. Tao amin'ireo tempoly jiosy dia lasa fanao ny tsy manonona ny anaran'Andriamanitra mba ho fanajana azy. Nosoloana ny teny hoe ''Adonay'' izay midika hoe "Tompo" ilay anarana rehefa mamaky teny. Mba hampahatsiahivana ny mpamaky an'izany fanao izany dia nosisihana ny marika manambara ny zanapeo ao amin'ny hoe ''Adonay'' dia ny hoe ''a'' sy ''o'' ary ''a''. Lasa toy izao izany no hita raha soratana amin'ny litera latina: ''Yahowah''. Nefa tsy io no famakiana ilay anarana. Ny zanapeo ''a'' sy ''a'' ary ''e'' dia tsy avy amin'nyy teny hoe ''Adonay'' fa nifanarahana fotsiny taty aoriana sady ivelan'ny fivavahana jiosy mba hahafaha-manonona an'ilay anarana. Avy amin'io hoe ''Yehowah'' izay nataoo ho fampahatsiahivana ny hoe ''Adonay'' io ny hoe ''Jehovah'' hita ao amin'ny fandikana ny Baiboly sasany toy ny [[Baiboly malagasy|Baiboly protestanta amin'ny teny malagasy]].▼
====
▲
'''Yahweh'''
Ny hoe ''Yahweh'' dia fanononana nifanarahana hita ao amin'ireo Baiboly amin'ny teny grika natonta taty aoriana ka ampiasain'ireo mpikaroka momba ny Baiboly. Tsy io anefa no tena fanononana ireo litera efatra ireo.
==== Yehowah na Jehovah ====
Ny zanapeo '''''a''''' sy '''''o''''' ary '''''e''''' dia tsy avy amin'nyy teny hoe ''Adonay'' fa nifanarahana fotsiny taty aoriana sady ivelan'ny fivavahana jiosy mba hahafaha-manonona an'ilay anarana. Avy amin'io hoe ''Yehowah'' izay nataoo ho fampahatsiahivana ny hoe ''Adonay'' io ny hoe ''Jehovah'' hita ao amin'ny fandikana ny Baiboly sasany toy ny [[Baiboly malagasy|Baiboly protestanta amin'ny teny malagasy]]. Efa tany amin'ny taonjato faha-19 no nanomboka ny tsy fampiasana ny hoe ''Jehovah'' taorian'ny fikarohana momba ny teny hebreo nataon'ilay manam-pahaizana alemàna atao hoe Wilhelm Gesenius.
=== Fampiasana na tsy fampiasana ny hoe YHWH ===
Ny Jiosy, izay tsy mahafantatra ihany koa ny tena fanononana ilay anarana, dia tsy manonona azy. Izany dia fanajana ihany koa ny didy mifehy ny fampiasana ny anaran'Andriamanitra izay tsy azo tononina.
Ny Kristiana dia nanonona azy amin'ny
Nanomboka tamin'ny naha-Papa an'i [[Benoît XVI|Benoa XVI]] (taona 2005) dia tsy manonona intsony ny hoe ''Yahve'' ny [[Eglizy Katolika Apostolika Romana|Eglizy Katolika]] mba ho fanajana ny anaran'Andriamanitra araka ny fomba Jiosy.
=== Ny anarana hoe YHWH ao amin'n Pentateoka ===
Ao amin'ny Pentateoka na Torah, izay fitambaran'ny boky dimy voalohany ao amin'ny Baiboly, ny anarana iantsoana an'Andriamanitra dia indraindray atao hoe ''Yahweh'' ary indraindray koa dia atao hoe ''Elohim''. Heverin'ny mpikaroka Julius Wellhausen ho avy amin'ny loharano atao hoe ''Yahvista'' na ''Jahvita'' (hafohezina amin'ny hoe ''J'') ireo lahatsoratra ao amin'ny Pentateoka izay manao ny anaran'Andriamanitra hoe ''Yahveh'' ireo. Izany dia anehoany fa tsy olon-tokana no nanoratra na loharano tokana no nanovozana izay voasoratra ao amin'ireo boky ao amin'ny Pentateoka fa samihafa. Ny manampy an'io Loharano yahvista (J) io dia ny Loharano elohista (E) sy ny Loharano deoteronomista (D) ary ny Loharanon'ny mpisorona (P). Mifanohitra amin'ny lovantsofina izay milaza an'i Mosesy ho mpanoratra tokana ny Torah izany.
== Ny hevitr'ilay anarana ==
=== Ny hevitry ny hoe YHWH araka ny Baiboly ===
Ny hevitry ny anarana hoe ''Yahweh'', ''Yahve'' na ''Jehovah'' dia notsoahana amin'izay voalaza ao amin'ny Eksodosy (Eks. 3.13-14)
"''Ary hoy Mosesy tamin'Andriamanitra: Indro, rehefa tonga any amin'ny Zanak'Israely aho ka manao aminy hoe: Andriamanitry ny razanareo no efa naniraka ahy ho aty aminareo, ary hanao amiko kosa izy: Iza moa no anarany? dia ahoana no havaliko azy? Ary hoy Andriamanitra tamin'i Mosesy: Izaho, Izay Izy hatrizay hatrizay ka ho mandrakizay. Ary hoy koa Izy: Izao no ho lazainao amin'ny Zanak'Israely: Izaho Izay Izy no efa naniraka ahy ho aty aminareo''." (''Ny Baiboly'', 1965).
Izao no navalin'Andriamanitra an'i Mosesy raha nanontany azy ny anarany izy: "''Izaho, Izay Izy hatrizay hatrizay ka ho mandrakizay''" ("''Ehyeh Asher Ehyeh"'' amin'ny teny hebreo'').'' Ny hoe YHWH izany dia avy amin'ny matoanteny hoe ''Ehyeh''. Izany dia manambara fotsiny ny fisian'ny tenany amin'ny fotoana rehetra na ny fampisiany ny zavatra rehetra.
== Jereo koa ==
| |||