Wikipedia

Andrianampoinimerina: Fahasamihafan'ny versiona

Navigation interactive dans l’historique
← Fiovana talohaFiovana manaraka →
Contenu supprimé Contenu ajouté
VisuelWikicode
MerlIwBot (dinika | fandraisan'anjara)
47 160 modifications
k Rôbô Nanala: id:Andrianampoinimerina (deleted)
Aucun résumé des modifications
Andalana faha-1:
{{vangovango|mpanjaka malagasy}}
[[Sary:Andrianampoinimerina.jpg|220px|ankavanana|i Andrianampoinimerina]]
 
NY NAHATERAHAN’ANDRIANAMPOINIMERINA
[[Mpanjaka]] [[merina]] ([[madagasikara|malagasy]]) i '''Andrianampoinimerina''' (~[[1745]] - [[1810]]).
 
Raha tsiahivina, dia fanjakana iray tsy mivaky Imerina hatramin’ny mpanjaka Ralambo (1575-1610) ka hatramin’ny mpanjaka Andriamasinavalona. Nozarain’Andriamasinavalona tamin’ny zanany efa-dahy ny faritry ny fanjakany ka nisy fanjakana 4 teto Imerina dia teo Antananarivo, Ambohidrabiby, Ambohimanga ary Ambohidratrimo izay samy nanana ny renivohiny avy. Nifandrafy ireo fanjakana merina 4 ireo ka voatelin’ny fanjakan’Ambohimanga ny an’Ambohidrabiby ka telo sisa dia ny fanjakan’Ambohimanga, ny fanjakan’Imerinatsimo (nanana an’Antananarivo ho renivohiny) ary ny fanjakan’Ambohidratrimo. Ireo fanjakana merina ireo nohodidinin’ireo fanjakana tsy merina dia ny fanjakan’Anjozorobe tao avaratra sy avaratra antsinanana, ny fanjakan’Andratsay tao atsimo, ireo fanjakan’ny bezanozano tao atsinanana, ny fanjakan’Imamo tao andrefana atsimo ary ny fanjakan’Vonizongo tao andrefana avaratra. Na dia niadiady aza ireo fanjakana merina 3 ireo dia tsy nisaramianakavy fa nifanambady ny ankohonan’ireo mpanjaka tao amin’izy ireo mba hitazomana ny hasindrazana sy ny fihavanana.
Taorian'ny nahafatesan'ny mpanjakavavy [[Rangita]] tany amin'ny taona [[1540]] tany ho any, dia nisy mpanjaka 15 nifandimby teo amin'ny fiandrianana Hova mandrapahatongan'ny fanjakan'Andrianampoinimerina tamin'ny [[1794]].
 
Saingy, fony Andriambelomasina (1730-1760 aorian'ny JK)no nanjaka teo Ambohimanga, dia nisy fifanantonana teo amin’ny fanjakan’Ambohimanga sy ny fanjakan’Anjozorobe izay marihina fa tsy isan’ny fanjakana merina akory izay nanana an’Andriamiharamanjaka ho mpanjakany. Andriambelomasina moa nananjanaka maro saingy akaikin'ny fony kosa tamin'ireo zanany ireo dia Andrianjafy zanany lahimatoa sy Ranavalonandriambelomasina zanany vavy matoa. Koa nomen'Andriambelomasina ho vadin’Andriamiharamanjaka i Ranavalonandriambelomasina zanany mba hitandrovana ny fahalemana amin’ny fanjakana roa tonta ary hiantrehana ny ady amin’ny fanjakan’Imerinatsimo sy Ambohidratrimo. Vadikely anefa i Ranavalonandriambelomasina satria Andriamiharamanjaka efa nanana vadibe talohan’izany. Nanaraka sy nitoetra tamin’Andriamiharamanjaka vadiny tany Anjozorobe i Ranavalonandriambelomasina ary nitoe-jaza taminy. Rehefa akaiky ny andro hahaterahany dia nananainga Ranavalonandriambelomasina hiteraka amin’ny raiamandreniny eny Ambohimanga. Saingy teny andalana, raha mbola tsy tafavoaka ny fanjakan’Andriamiharamanjaka akory dia nihetsijaza Ranavalonandriambelomasina ary niteraka teo andalana. “Ikaloy” no niantsoana io toerana niterahany io ary Andrianampoinimerina ilay zaza naterany. Arak’izany, Andriamiharamanjaka mpanjakan’Anjozorobe no rain’Andrianampoinimerina. Manila zanak’Anjozorobe avy amin’ny rainy ary manila merina avy amin’ny reniny Andrianampoinimerina fa tsy merina madio akory. Marihina anefa fa Andriamiharamanjaka dia taranak'Imerina ihany satria isan'ireo Andriamamilaza sy Andriandoriamanjaka nanjaka tamin'ny faritr'Anjozorobe dia samy taranaky Rabiby mpanjaka teo Ambohidrabiby ihany.
Andianampoinimerina no andriandehibe [[Hova]] nitondra ny anarana hoe "Mpanjakan'i [[Madagasikara]] ".
Ny nampalaza azy dia ny fahaizany nandrindra sy nandamina ary nanitatra ny fanjakany, "Ny ranomasina no valamparihiko" no teny filamatra nentina nanjaka ary fandriampahalemana no niainan'ireo fanjakany.
Niamboho tamin'ny faha-dimy amby enimpolo taonany Andrianampoinimerina tamin'ny [[1810]]
 
Manodidina ny taona 1720 – 1730 ny taona nahaterahan’Andrianampoinimerina satria Mayeur, frantsay nivahiny tao amin’ny fanjakan’Andratsay ny taona 1777, dia nirakitra tamin’ny diariny ny filazan’ny olona nohadihadiany fa Andrianampoinimerina mpanjakan’Ambohimanga dia antidahy. Raha apetraka ary fa efa antidahy Andrianampoinimerina tamin’ny taona 1777 nanoratan’i Mayeur dia efa mahatratra 50 taona farafahakeliny i Andrianampoinimerina tamin’ny taona 1777. Vava Alahamady amin’ny volana Alahamady kosa no voalazan’ny lovantsofina fa andro nahaterahany.
Fa isan'ny niteraka resa-be koa ny momba io sarin'Andrianampoinimerina io. Ara-tantara dia tsy nisy vazaha akory nahita an'Andrianampoinimerina satria dia tsy navelan'io mpanjaka io hiditra aty ankibon'imerina ireo vazaha. Tamin'ny andron'Andrianampoinimerina anefa dia nisy vazaha iray tafiditra taty akaikin'Imerina dia i Mayeur izay mba nanadihady ny momba ny bikan'Andrianampoinimerina ka hoy ny tatitry ny olona taminy: "antidahy sy fohy i Andrianampoinimerina". Fa tamin'i Radama vao tafiditra taty Imerina ireo vazaka ka isan'izany i Copalle mpanantalenta amin'ny fanaovana sari-tanana ny endrik'olona iray. Te hamabo ny fon'i Radama i Copalle ka mody nanao sarisary izy. Tafalatsaka tao anaty fandrik'i Copalle i Radama I satria dia nangataka i Radama I mba hanaovan'ilay vazaha ny sarin-Andrianampoinimerina. Dia nataon'i Copalle ny sarin'Andrianampoinimerina araka ny filazalazan'i Radama I izay mety ho endrik'Andrianampoinimerina ka afapo tanteraka i [[Radama I]] ary tonga akaikiny i [[Copalle]]. Io sarin'Andrianampoinimerina mitana lefona sy mitafy lamba fotsy io moa ilay nataon'i Copalle. Tsy azo iadiankevitra arak'izany fa mifanakaiky tanteraka amin'io sary nataon'i Copalle io ny endrik'Andrianampoinimerina. Porofo mihoatr'izany, ireo taranak'Andrianampoinimerina maro dia mbola mitazona io sary mitovy amin'ny nataon'i Copalle io any antranony.Ankoatr'izany dia manakaiky ny endrik'ireo zanak'Andrianampoinimerina io sarin'Andrianampoinimerina io izay olona kelikely ray? lavalava orina sy fotsy fihodirana. Andriambelomasina moa dia efa naminany fa "ilahifotsy avy amin'ny alahamaditany" no ho tompon'ny farany raha nilaza ny momba ny fiavian'Andrianapoinimerina izy. Porofon'izany koa, i Radama I izay zanak'Andrianampoinimerina dia tena fakantsary no nahazoana ny sariny ary hita fa maranidranitra sy fotsy fihodirana izy, endrika izay nolovainy tamin'Andrianampoinimerina. I Rakotomavo, zanak'Andrianampoinimerina teo Alasora dia voalaza fa fotsy mavo ny fihodirany ka nahavery azy ho RakotoMAVO. Ary Radama I alohan'ny hofaty dia nilaza fa hiofo izy ka hiverina ao ankibon'iMavo ary hivoaka ho toy ny zaza " fotsy mena" fihodirana...Izany rehetra izany dia mampiseho fa ny kisary izay nataon'i Copalle dia manakaiky tanteraka ireo tarehin'ireo zanak'Andrianampoinimerina sy zafikeliny.
 
NY ENDRINY SY NY TOEBATANY:
[[Sokajy:Mpanjaka tao Madagasikara]]
 
Tsy azo sary Andrianampoinimerina satria norarany tsy hiakatra an’Imerina ny vahiny. Anefa, ny lovantsofina dia mitazona fa lehilahy fohy fa tsy lava i Andrianampoinimerina. Araka ny filazan’ireo mpitazona tantara momba ny fandrian’Andrianampoinimerina ao amin’ny lapany atao hoe “Mahandrihono” ao amin’ny rovan’Ambohimanga dia sahabo ho 1m 45 cm ny halavan’Andrianampoinimerina. Ary farany, Mayeur dia nanoratra tamin’ny taona 1777 tao amin’ny diariny fa araka ny notanterina taminy dia fohy Andrianampoinimerina mpanjakan’Ambohimanga.
[[de:Andrianampoinimerina]]
 
[[en:Andrianampoinimerina]]
Momba ny fihodirany dia tsisy sary ahafahana mamantatra izany. “Ilahifotsy” anefa no niantsoan’Andriambelomasina raibeny azy. Midika izany fa fotsy fihodirana na mazava hoditra Andrianampoinimerina. Mbola ny hafan-draibeny manao hoe “Ilahifotsy avy amin’alahamaditany no tompon’ny farany” no nentiny nandresy lahatra ny vahoakan’Ambohimanga raha naka ny fanjakana tao Ambohimanga Andrianampoinimerina satria mantsy mitovy volonkoditra sy fiaviana amin’ny voalazan’Andriambelomasina izy (fa raha tsy fotsy izy no tsy avy amin’ny alahamaditany dia ho mpisandoka fotsiny ihany). Manarak’izany, Radama I zanaka naterak’Andrianampoinimerina dia olona fotsy fihodirana na mazava fihodirana, malama volo, maranitrorona fa tsy mangamanga sy ngita volo, no tsy manana endrika “afrikana”. Inoana arak’izany fa tsy mifanalavitra loatra amin’ny endriky Radama I Andrianampoinimerina rainy. Ary farany, nisy sary vita hosodoko momba an’Andrianampoinimerina, sary izay mampiseho fa olona fotsy na mazava fihodirana, maranitrorona ary lavalava endrika izy. Misy moa ny milaza fa tsy tena endrik’Andrianampoinimerina no hita amin’ilay hosidoko. Ny tsy azo lavina anefa dia hatramin’ny nahavitan’izany sary hosodoko izany dia maro ireo taranak’Andrianampoinimerina no nitazona dika mitovy amin’izany, eny hatrany anaty rovan’Antananarivo sy Ambohimanga ary amin’ny rova maro amin’ny vohitra 12. Midika izany fa saika noeken’ny maro ho manakaiky tanteraka ny endrik’Andrianampoinimerina iny sary hosodoko mahakasika azy iny.
[[et:Andrianampoinimerina]]
 
[[fi:Andrianampoinimerina]]
NY NITAZAINA AZY:
[[fr:Andrianampoinimerina]]
 
[[it:Andrianampoinimerina]]
Kamboty reny fahazaza Andrianampoinimerina ka teo anilandrainy tany Anjozorobe izy no nitoetra. Tsy zanaky ny vadiben’Andriamiharamanjaka moa izy no tsy mba nisy reny hiantahantana ka tamin’ny fahazazany dia efa nahakarakara tena sy nahay nitady vola ary nampiasa ny heritsandriny. Ny manarakandro, ny miasa tany, ny kilalaontsaina, ny tafasiry amin’ny antitra, ny mikarakara ireo zandriny iray tampo aminy, ny mitsidika ireo vohitra manantantara ary ny mihaino kabary andapa no nandaniany ny antokonandrony fa tsy mba liana tamin’ny fanaon’ireo zaza sy tanora mitovy taona aminy izy.
[[no:Andrianampoinimerina]]
 
[[pl:Andrianampoinimerina]]
Rehefa henon’ Andrianjafy anadahin-dreniny, Andrianjafy izay efa nanjaka nandimby an’Andriambelomasina teo Ambohimanga ary Andrianjafy moa tsy niteraka rahateo, ny nahazo an’Andrianampoinimerina dia nalainy hoany aminy eny Ambohimanga izy izay hany havany akaiky. Koa nandao andrainy Andrianampoinimerina ary tonga nonina teo Ambohimanga ka nakinin’Andrianjafy tamin’ireo loholona teo Ambohimanga ny fitaizana azy. Na dia teo Ambohimanga aza dia mbola notohizan’Andrianampoinimerina hatrany ilay toetrany mahakarakara tena sy be atao.
[[ru:Андрианампуанимерина]]
 
[[sh:Andrianampoinimerina]]
Ho fehiny, kolontsaina roa samy hafa no nitaizana an’Andrianampoinimerina dia ny kolontsain’Anjozorobe avy amin’ny rainy ary ny kolontsaina merina avy amin’ny fianakavian-dreniny.
[[sv:Andrianampoinimerina]]
 
[[th:สมเด็จพระเจ้าอันเดรียนนามโบอินีเมรีนาแห่งมาดากัสการ์]]
NY NAHAZOAN’ANDRIANAMPOINIMERINA NY FANJAKANA SY NY NANITARANY IZANY:
 
Tsiahivina ny hafatr’Andriambelomasina fa aoriany dia Andrianjafy no manjaka ary aorian’Andrianjafy kosa dia Ilahifotsy avy amin’Alahamadintany zafikeliny no hanjaka. Nankato tanteraka ny hafa-drainy Andrianjafy fony izy nihevitra fa momba izy, koa nankininy tamin’ireo loholona teo Ambohimanga ny fitaizana an’Andrianampoinimerina nandrandrainy handimby azy rahatrizay. Tato aoriana anefa dia niteraka an-dRalaitokana i Andrianjafy ka novoriny ny vahoaka ary nilazany fa Ralaitokana no hanjaka aoriany. Tezitra tamin’Andrianjafy ireo loholon’Ambohimanga izay efa nifankahazo ampo tamin’Andrianampoinimerina. Nohararaotin’ireo loholona ireo ny tsy nahateo Ambohimanga an’Andrianjafy hanandratany ho mpanjaka an’Andrianampoinimerina sy hakana ny fon’Ambohidrabiby sy ny vohitra miaraka aminy hiandany amin’Andrianampoinimerina. Koa nandefa iraka teroa Ambohidrabiby Andrianampoinimerina ka nampitondrain’Ambohidrabiby an’ireo iraka ny valinteny manaiky ny fiandaniany amin’Andrianampoinimerina miaraka amin’ny lamba jaky notenomin’Andriandoriamanjaka teo Ambohidrabiby mba hatafy an’Andrianampoinimerina. Vao tafiditra teo Ambohimanga ireo iraka dia nasain’ny loholon’Ambohimanga nohidiana ny vavahadin’Ambohimanga ary natafin’izy ireo an’Andrianampoinimerina ny jaky noentin’ireo iraka sady napetran’izy ireo miaraka amin’ny mpanotrona maro teo Ambatomiatendro Andrianampoinimerina ary natao fararano ny fanapoahana basy sy dobok’aponga sy sodina. Teny andalana hody ho any Ambohimanga Andrianjafy no nilazana fa efa natsangan’Ambohimanga ho mpanjaka Andrianampoinimerina. Tsy nino izany izy fa niroso hatrany ny diany ka afaka an’Ambohitrandriamanjaka izy no nahatazana an’Andrianampoinimerina eroa Ambatomiatendro miavaka amin’ny jaky tinafiny ka fantatr’Andrianjafy fa efa lasan’Andrianampoinimerina Ambohimanga ary Ambohidrabiby koa. Hany hery, nitodidoha nankeny amin’ny lafinkavany eny Ilafy Andrianjafy no nanozona an’Ambohimanga.
Arak’izany, tamin’Ambohimanga sy ny manodidina no nanjaka Andrianampoinimerina. Ambohidrabiby sy ny vohitra miaraka aminy moa dia nanaiky niandany taminy rehefa nataony tsy alaimbodihena sy menabe. Ilafy sy Andrianjafy kosa mbola nanohatra azy ka niadiany ka resiny. Natambany ho tokon’Avaradrano, zokin’Imerina 6 toko ireo. Tsy fantatra marina ny taona nanombohan’Andrianampoinimerina nanjaka tao Ambohimanga fa efa talohan’ny taona 1777 nivahinianan’i Mayeur tao Andratsay izany ka hatramin’ny taona 1787.
Rehefa izany, na dia teo aza ny fifamitrampihavanana nifanaovan’ izy sy Andrianamboatsimarofy mpanjakan’Imerinatsimo tamin’ny fanambadiana dia ady no niafaran’izy roalahy ka resy sy nandositra any Imamo Andrianamboatsimarofy (fa tato aoriana izy vao nafindra nafenina tao Antsahadinta). Nozarain’Andrianampoinimerina ho toko 2 Imerinatsimo mba tsy hatanjaka intsony, dia tokon’ny Vakinisisaony sy tokon’Ambodirano ka nalainy vady ny maro tamin’ny Zanak’andriana teo Alasora ka nisy napetrany teo Antsahadinta fa izy kosa nanao lapa hitoerany teo Antananarivo.
 
Rehefa izany, dia nanoa an’Andrianampoinimerina ny fanjakan’Ambohidratrimo izay nanolotra andRambolamasoandro ho vadiny ka nataony ho toko iray dia Marovatana izany.
Ary ny fanjakana madinika maro tamin’ny tany antsinanan’Ambohimalaza dia nanoa azy na dia nanohitra mafy aza ny tao Ambatomanga ka lasany hatramin’ny fanjakana bezanozano amin’ny faritry Mantasoa. Nataony isan’avaradrano ireo fa tato aoriana vao natao ho Vakiniadiana.
Rehefa izany dia nitarin’Andrianampoinimerina miakandrefana ny fanjakany ka nanoa azy ny fanjakan’Imamo, izay nataony isan’ny tokon’Ambodirano. Nanoa koa ny fanjakan’ny Vonizongo ka nataony toko iray dia Vonizongo.
 
Rehefa izany dia nitariny nianatsimo ny fanjakany ka nanoa azy mora foana Andriamanalinibetsileo mpajakan’Andratsay. Dia nitariny nianatsimo amin’ny Betsileo ny fanjakany ka Radama (I) vao 20 taona monja no nasainy nitaritafika ka resy Rivoekembahoaka mpanjakan’ny Fisakana sy Andrinaompanalina mpanjakan’Ambositra Sahasomangana; nanoa azy Andrianantara mpanjakan’ny Manandriana sy Andriamanalina III mpanjakan’Isandra sy Raonimpanarivotomponony mpanjakan’ny Lalazana sy Andriambavizanaka mpanjakan’i Lalangina sy Rarivoarindrano mpanjakan’Arindrano.Natambany ho tokon’ny Vakinankaratra ireo fanjakan’Andratsay sy Betsileo. Mbola navelany hitondra ny titre mpanjaka anefa ireo mpanjaka nanoa fa Radama I no nilaza tany Fianarantsoa fa tsisy mpanjaka intsony amin’ny fanjakany eto Madagasikara afatsy izy ihany fa zanak’andriana no titra isaloran’ireo mpanjaka nanoa azy.Nandritra izany, ny fanjakan’Anjozorobe dia efa ireo zanaky ny vadiben’Andriamiharamanjaka no nanjaka tao ary izy ireo tsy nety nanoa an’Andrianampoinimerina koa notafihan’ito farany izy ireo ka lasany ny ampahany amin’ny faritry ny fanjakan’Anjozorobe ka nataony ho isan’Avaradrano. Tsy fantatra mazava anefa ny sisitany amin’ny fanjakany sy ny fanjakan’Anjozorobe fa dia namporisihiny ny vahoakany hianavaratra mihoatra an’i Mananara araka izay tratra.
Arak’izany, niainga tamin’ny faritra kely indrindra Andrianampoinimerina ka tonga lehibe indrindra ny fanjakany, ary izy no mpanjaka voalohany nahatafaray ny fanjakana merina hatramin’ny andro nizaran’Andriamasinavalona izany ho fanjakana 4. Nataony 6 toko i Imerina.
 
Raha tsiahivina dia talohan’ny taona 1787 (ary efa talohan’ny taona 1777) no efa mpanjakan’Ambohimanga Andrianampoinimerina ary teo ny renivohitry ny fanjakany nisy ny lapany natao hoe Mahandrinono. Tamin’izany, ny andriana 7 toko dia tsy mba nomeny zaratany teo Ambohimanga satria tsy noeken’ Ambohimanga izany, fa dia ireo terak’Ambohimanga (na andriana na hova na mainty) efa tompotany teo ihany sy ireo olona avy amin’ny lafy valo nampiakarin’Andrianampoinimerina taty Imerina (ireo mpanandro, mpisikidin’andriana, ombiasa) sy ny mpiambin’andriana ary ny vady amanjanak’Andrianampoinimerina no nonina teo Ambohimanga.
Ny taona 1787 ka hatramin’ny taona 1810 kosa no namoriany an’Imerina sy nampanekeny ireo fanjakana maro hafa ka ny rovan’Antananarivo no renivohitry ny fanjakany izay nisy ny lapany atao hoe “Mahitsielafanjaka”. Ireo tranokotona nitoeran’ny ankohonana sy fianakaviana akaiky an’Andrianampoinimerina no nanodidina ny lapa tao androvan’Antananarivo. Teroa ambany avaratry ny rova kosa, manodidina an’Andohalo dia nisy faritra nohodidininy hadivory ka fianakaviana notsongainy avy amin’Andriatompokoindrindra, Andriandranando, Andrianamboninolona, Andriamasinavalona, Andriandoriamanjaka, Raberanto ary Zazamarolahy no namponeniny tamin’izany faritra voadidina hadivory izany. Teo atsimon’ny rova kosa no nametrahany ny Voromahery mpiambina azy. Tsy noekeny hisy loholona hova sy mpanandro sy mpimasy nonina teo akaikin’ny rovan’Antananarivo. Fa ny sisa amin’ny andriana, hova ary mainty enindreny amin’imerina enitoko dia samy nomeny zaratany saingy ivelan’Andohalo sy tamin’ny faritra manodidina ny vohitr’Antananarivo azon’izy ireo honenana. Izany fizaratany izany no tsy itovizan’Antananarivo sy Ambohimanga.
 
NY ANARANA NISALORANY:
 
Mpanjaka nitondra anarana betsaka indrindra Andrianampoinimerina. Tamin’ny fahazazany dia “Imboasalama” no anarana niantsoan’ny lafindrainy azy tany Anjozorobe fa farariana izy noho izy vitan’Alahamady. “Ilahifotsy” kosa no niantsoan’Andriambelomasina sy ireo lafindreniny azy teny Ambohimanga. Vao nanjaka teo Ambohimanga izy dia nisalotra ny anarana “Andrianampoinimerina”, nentiny nampangina ireo andriana merina madio izay nanenjika azy ho manila merina sy mpisandoka fahefana ary koa hanehoany ny maha zafind-“Rangorinimerina” azy, ary ny vadibeny dia nantsoiny hoe “Rabodonimerina”.
 
Noho izy manana toe-tsaina mpitarika, tsy mifidy tany hiadiana, sahy manao dingana lehibe hoamin’ny fanovana, manana vinam-piarahamonina, hendry, mahalala ny pitsony amin’ny fanjakany, mikendry hatrany ny fampandrosoana ny fanjakany sy ny vahoakany ary miaro ny harempireneny sy ny vahoakany amin’ny hafetsen’ny vahiny dia nantsoin’ny vahoakany sy ireo fanjakana manodidina tamin’ny anarana “ Ny Ombalahibemaso” izy.
 
NY TOETSAINY:
Olon’ny fitiavan-tanindrazana sy ny firaisampirenena : “Ny ranomasina no valamparihiko”, izany no teny filamatra napetrany entiny nanehoany ny finonany fa foin’Andriananahary ho fanjakany ny Nosy iray manontolo. Na dia tsy tanteraka aza izany dia efa nanaiky azy ny ampahatelon’ny faritry ny Nosy tamin’ny nahafatesany. Ambonin’izany, navahan’Andrianampoinimerina tsara ny teraky ny Nosy sy ny vahiny (arabo, vazaha, sinoa, karana, afrikana).
 
Noheverin’Andrianampoinimerina fa hametsifetsy ny vahoakany sy hanangona ny harena eto an-toerana fotsiny no ahatongavan’ireo vahiny ka noferan’Andrianampoinimerina fa hatreo Ambatomanga sy Betafo ary Maevatanana no azon’ny vahiny hiakarana sy tsidihana raha avy any amorontsiraka sy avy any atsimo. Ny Malagasy kosa Sakalava, Betsileo, Betsimisaraka sy ireo foko hafa mponina amin’ny Nosy dia navelan’Andrianampoinimerina hiakatra an’Imerina satria noheveriny fa ny lafivalon’ny Nosy no fanjakany ka vahoakany no niheverany azy ireo na dia hafa foko aza. Fantatr’Andrianampoinimerina koa fa hamotika ny vahoaka ny toaka sy fomban’ny vahiny koa nofehezin’Andrianampoinimerina tamin’ny sainy ny vahoakany ka novoriany ny vahoaka ary nalainy ny omby velona nampibobohany toaka ary nasainy norasainy ka indreo ny atin’ny omby masaky ny toaka ka niaiky ny vahoaka fa ratsy ny fomba vahiny.
 
Olon’ny fisokafana : Voalohany, amin’ny lafiny firazanana dia maro ireo hova sy olona avy amin’ny fanjakan’Anjozorobe, Imamo, Vonizongo, Andratsay, Betsileo, Sakalava, Antemoro, sns izay nankasitrahany no nataon’Andrianampoinimerina ho isan’ny zanadralambo, Andriandranando, Andrianamboninolona, Andriamasinavalona ary zazamarolahy. Niteraka fahatezerana teo amin’ny andriana merina madio izany saingy gadra lava no sazy miandry ireo andriana merina madio ireo raha nanohitra izany ka tsisy sahy nivolana imaso. Nipetraka ho tarazo tamin’ireo mpanjaka nandimby azy izany fisokafana izany, ka Radama I dia nanana vady sakalava, Ranavalona I dia niteraka tamin’Andriamihaja hova, Ranavalona I dia nanangana zaza avy amin’ny fanjakan’Andratsay ary Ranavalona II sy III ary Rasoherina dia vadin’ny praiministra izay hova. Faharoa, teo amin’ny raharaham-panjakana koa dia nanao fisokafana tamin’ny foko hafa sy ny hova merina izy ka saika ireo olona avy amin’ny foko hafa sy hova merina no nanodidina azy tao androvan’Ambohimanga Ohatra, Ratendro sy Rabefiraisana taranak’andriana avy any Imamo no lehiben’ny mpanandrony sy mpanolontsainy. Nodidiany ary fa izay hanjaka handimby azy dia tsy maintsy miditra ao amin’ny tranon-dRabefiraisana eo Ambohimanga aloha. Hagamainty sy Hagafotsy hova eo Ambohimanga koa no isan’ny mpanolotsainy. Ary rehefa notanterina taminy fa ny mpanjakan’Andratsay sy ireo mpanjakan’ny Betsileo tao atsimon’ny fanjakany dia nampiasa Anakara dia nampiakatra Anakara avy any Vohipeno izy ho ombiasiny sy hampianatra sorabe ireo zanany ka ireo Anakara ireo dia to teny taminy. Fahatelo, teo amin’ny fanambadiana koa dia nanohy ny fisokafana efa nataon’Andriambelomasina raibeny izy satria ireo zanany tamin’ireo andriambavy merina ampolony maro dia nampanambadiany zanakandriana tamin’ny foko hafa manodidina an’Imerina. Inoana fa ilay maha manila merina-Anjozorobe azy no nahatonga an’Andrianampoinimerina tsy nanana olana amin’ny fisokafana sy fifandraisana amin’ny foko sy firazanana hafa.
 
Olon’ny toekarena: “Izaho tsy manampahavalo afa-tsy ny mosary” hoy Andrianampoinimerina. Noezahiny ho mandry ny tany ary notolorany angady ny isandahy ka nasainy namboly ny olona. Rehefa izany dia nasiany tsena iray isakerinandro sy isambohitra izy ka nitobaka ny vokatra, resy ny mosary ary voky ny vahoaka. Satria vory maro ny olona isaiky ny tsena koa nataony andro sy toerana nampitaina ny hafany ny andro tsena ary kabary no anaovan’ireo irak’andriana izany.
Olon’ny fahamarinana: “Ny fanjakana tsy ananako havana”, hoy izy ka rehefa vandana dia kary. Tsy tiany ny kolikoly sy ny tsy marina. Tsy nanavahany io fa na dia ireo vady amanjanany sy iray tampo aminy aza dia maro no nokendaina sy natao sesitany raha nikasa ny hiakadapa na hanohitra azy.
 
Olon’ny fikirizana: Na teo amin’ny lafiny aratafika , na fambolena na fotodrafitrasa na fitiavana sy maro hafa dia olona be kiry Andrianampoinimerina ka tsy navelany raha tsy azony izay ilainy.Toy izany, raha hariva nandrotrabary iny izy tao androvan’Antananarivo no nahatsiaro sakay dia naniraka olona haka pilokely teny Ambohimanga ka voaloatra ny vary tonga ny pilokely. Toy izany koa, manina an’i Miangaly izy ka tsy navelany raha tsy iny maizimbava vilany izy nanainga teo Antananarivo ary nandry tamin’i Miangaly tany Manjakandriana ny halina iny ihany. Ary raha nisy vohitra notafihiny nanohitra azy dia tsy navelany fa notafihiny sy nataony fahirano tsy ankiato ka nanaiky azy ny farany.
 
Olona tia tsidibohitra sy mamangy havana: Tsy mba mahatafatoetra ao androva Andrianampoinimerina fa dia mitsidika ny tanàna sy vohitra sy lohasaha sy fatsakana maro amin’ny fanjakany, tsy mba ho fialamboly fa fitiavana mifanerasera mivantana amin’ny vahoakany ahalalany ny olana sy vokatra ary ny tantarambohitra ka maro ireo vatolahy sy anarantanàna ary loharano saika nifamatotra tamin’ny nandalovany.
Olon’ny tontolo iainana: Izy no mpanjaka voalohany taty Imerina namoaka didy fa tsy azo ripahina ny ala amin’ny tanin’andriamanjaka rehetra indrindra ny manodidina ny vohitr’Ambohimanga. Anefa ny hazo nianjera sy maina dia azon’ny mananontena alaina atao kitay. Notsinjovany koa ny biby maro ka ny goaika teo Ambohimanga dia tsy noekeny ny famonoana izany ary namonoany omby isankerinandro.
 
Olona tia rà: Nahagaga tokoa fa tamin’ireo fanjakana fahavalony dia ny fo no nentin’Andrianampoinimerina nampanaiky azy ireny ka raha nanda izany ireo foko ireo dia notafihiny ka tsy navelany raha tsy resiny sy voababony. Fa ny amin’ireo vady amanjanany kosa dia tsy mba namindrany fo fa dia novonoiny tsisy antra na nataony sesitany lavareny raha noheveriny fa namadika azy.
 
NY ZAVABITANY:
Tsisy nahavita izay vitan’Andrianampoinimerina tamin’ny mpanjaka rehetra teto Madagasikara talohany. Izy no nampanaiky ny fanjakana maro nanodidina an’Ambohimanga sy Imerina. Matsilo saina izy satria tsy mba nahita ranomasina izy satria nonina taty anivontany nefa dia fantany fa Nosy i Madagasikara ary tokony ho fanjakana tokana fa tsy mizarazara. Izy no Rain’ny fampivondronana ho fanjakana tokana an’i Madagasikara.
 
NY NIAFARANY:
 
Raha sendra nitaratra tamin’ny loharano teroa Ankatso izy dia hitany fa efa akaiky ny fodiamandriny ka nanafatra fa eny Ambohimanga izy no hafenina satria eny ny lafinkavany akaiky azy no miafina. Tratra antitra Andrianampoinimerina ka ny taona 1810 izy no niamboho ary nafenina teo atsimon’Andriambelomasina raibeny ao androvan’Ambohimanga. Tato aoriana anefa, raha vao voazanaka i Madagasikara dia tsapan’ny mpitondra frantsay fa mbola maro ireo Malagasy nino ny hasin’ny razan’andriana koa nafindran’ny Frantsay ho ao androvan’Antananarivo ny taolambalon’Andrianampoinimerina. Ny taona 2008, tamin’ny fitondran’Andriamatoa Marc Ravalomanana no tafaverina ao amin’ny rovan’Ambohimanga ny taolambalon’Andrianampoinimerina mba ho fanantanterahana indray ny hafatr’Andrianampoinimerina sy famahana ny tantara nofatoran’ny mpanjanaka.
Hita tao amin'ny "https://mg.wikipedia.org/wiki/Andrianampoinimerina"