Fiteny malay: Fahasamihafan'ny versiona

Contenu supprimé Contenu ajouté
Thelezifor (dinika | fandraisan'anjara)
kAucun résumé des modifications
Thelezifor (dinika | fandraisan'anjara)
kAucun résumé des modifications
Andalana faha-7:
[[File:Malayophone world.svg|frameless|right]]
 
Ny '''fiteny malay''' na '''fiteny maley''' dia [[Fiteny aostrôneziana|fiteny aostrônezianina]] izay tenim-pirenen' i [[Malaizia]], [[Indônezia]] ary [[Broney]]. Anisan' ny teny ôfisialin' i [[Singaporo|Singapaoro]] ihany koa ilay fiteny na dia tsy fiteny iombonana intsony aza. 40 tapitrisa ny isan' ny olona mahay miteny malay, izay hita eo amin' ny manodidina ny [[andilan-dranomasin' i Malacca]] sy ny morontsiraky ny nosy [[Bôrneô]] ary ny faritra atsinanana ao [[Somatra]]. Noho ny sata [[Fiteny ôfisialy|ôfisialiny]] dia mahery ny 200 tapitrisa ny isan' ny olona mahay miteny malay (raha isaina ao anatin' izay ireo olona mahay miteny indônezianina).
 
== Fiaviana ==
Mifanaraka amin' ny fiavian' ny tenyfiteny malay ho avy amin' ny morontsiraka andrefan' i [[Bôrneô]] ireo mpahay fiteny malay.
 
Kanefa kosa, ny tahirin-tsoratra antitratranainy indrindra hita tamin' ny fiteny malay, ny soratra ''Kedukan Bukit'', izay nosoratana tamin' ny taona fitonjato700 taor J.K., sy hita teo moron' ny ony Tatang, ao Somatra Atsimo. Ny fiteny nosoratana tamin' izany fotoana izany no nolazaina fa fiteny malay taloha. "Malayu" no anaran' ilay fanjakana taloha teo amin' ny misy ny faritanin' i Jambi ao atsinanan' i Somatra. "Mo-lo-yo" no anaran' izany fanjakana izany anatin' ny tahirintsoratra sinoa.
 
Vokatry ny fandrantoana ary ny fiorenan' ny fanjakanaFanjakana malayMalay silamo eran' ny tambanosyTambanosy malayMalay ny fampiasana ny fiteny malay ho fiteny iombonana. Nampiasa tenyfiteny malay an-tsoratra ny tao Malacca. Taorian' ny fandresen' ny Pôrtogey tao Malacca tamin' ny taona 1511 dia niova ho tany ao amin' ny soltanàtanSoltanàtan' i Johor ny foiben' ny fiteny soratana. Ary antsoina matetika ho fiteny malain' i Johor ny fiteny an-tsoratra, na dia fiteny malain' i Malacca foana aza no ampiasaina. Rehefa voazaran' ny mpanjana-tany ny faritanytany itenenana malay (anglisy ny ao Johor fa nerlandey tao India Atsinanana Nerlandey), dia nomena sata ôfisialy tamin' ireo faritanytany ireo ny fiteny malay.
 
Rehefa nahaleotenanahaleo tena i [[Indônezia]] dia ny fiteny malain' i Riau (Malacca-Johor) no nataony ho teny[[Fiteny ôfisialinyôfisialy|fiteny ôfisiali]]<nowiki/>ny. Manomboka tamin' ny 1928 dia nolazain' ireo tanora malay sy ireo tia tanindrazana eran' nyilay tambanosy fa ho tenyfiteny ôfisialy eran' i Indônezia ny fiteny malay, araky ny nambaran' i ''Sumpah Pemuda''. I Indônezia, noho izany, no firenena voalohany mahaleotenamahaleo tena mampiasa ny fiteny malay ho fiteny ôfisialy.
 
Any [[Malezia|Malaizia]], ny andininy faha-152 ny Federasiôna dia manambara fa ho fiteny ôfisialy (''Bahasa Malaysia'') ny fiteny malain' i Johor (Malacca). Tamin' ny taona 1986 dia navadika ho ''Bahasa Melayu'' ny anarana ôfisialin' ny fiteny ôfisialin' i Malaizia, fa niova indray ilay izy nanomboka tamin' ny taona 2007.
 
Fiteny ôfisialin' i [[Broney]] ny ''Bahasa Melayu'' araky lalàm-panorenana tamin' ny taona 1959. Mifototra amin' ny fenitra malakanina ilay fiteny.
 
Mety samihafa ny voambolana ampiasain' ny [[fiteny malaymalaiziana]] sy ny [[fiteny indônezianinaindôneziana]] noho ny fivoarana misaraka vokatry ny fanjahanan-tany. IreoNy teninfitenin' ny mpajana-tany no tena nianjady tamin' ireo fiteny ireo. Ao amin' ny fiteny indônezianinaindôneziana izao ohatra dia ahitana teny maromaro avy amin' ny [[fiteny nerlandey]]; ary ahitana teny anglisy maromaro ao amin' ny fiteny malaymalaiziana. NampiombonanaNampiombonina ny tsipelin' ny fiteny malaymalaiziana sy indônezianina tamin' ny taona 1982, ary namorona vaomiera hampiombona ny voambolana siantifika sy teknika miaraka amin' i Broney ireo firenena roa ireo.
 
== Sokajim-piteny ==
Ny fiteny malay dia fiteny ao amin' ny [[Fiteny aostrôneziana|vondrom-piteny aostrônezianina]], vondrona izay ahitana ny [[Fiteny tagalaoga|fiteny tagalôga]] sy ny [[fiteny malagasy]] koa, ohatra. Na dia tsy mifankahazo aza ny mpiteny malay sy ny [[Fiteny malagasy|mpiteny malagasy]], manaitra ny fitoviany. Maro ny tenyvonteny iraisan' ireo fiteny maro ireo, indrindraindridra mikasika ny fahasalamana sy ny vatana ary biby fahita matetika. Betsaka koa ny fitovizana amin' ny anaran' ny isa.
 
== Fomba fanoratana ==
Andalana faha-39:
!
A-molotra
!
[[Alveolar consonant|Alveolar]]
!
[[Palatal consonant|Palatal]]
!
[[Velar consonant|Velar]]
!
[[Glottal consonant|Glottal]]
|- align="center"
Andalana faha-146:
 
== Fitsipi-pitenenana ==
Teny manaiky ny fitambatambaran' ny voanteny na ny hasin-tenyhasinteny ny fiteny malay, ary azo foronina amin' ny alalan' ny fomba telo ny teny vaovao: fanisiana [[Tovona (fitsipiteny)|tovona]] na [[Tovana (fitsipiteny)|tovana]] amin' ny [[fototeny]] iray sy [[fanakambanan-teny]] ary fanaovana [[teny verindroa]] (famerimberenanana [[fototeny]] iray). Mety fototeny tsotra ny [[anarana]] sy ny [[matoanteny]], fa matetika asiana tovona, tovana na [[tsirinteny sara-droa]] izy ireo.
 
Tsy manavaka ny teny amin' ny alalan' ny [[kilahivavy]] ny tenyfiteny malay, ka tsy misy ny [[kandahy]] na [[kambavy]]. Tsy misy ihany koa ny mpampanavaka ireony [[Filaza isa (fitsipiteny)|milaza tokana]] sy ny [[Filaza isa (fitsipiteny)|milaza maro]].
== Jereo koa ==
* [[Fiteny indôneziana|Fiteny indônezianina]]