Bokin' i Hôsea: Fahasamihafan'ny versiona

Ny '''Bokin’iBokin i HoseaHôsea''' na [['''Bokin' i Hosea|BokinÔsea'''i Osea]] dia boky ao amin’nyamin’ ny Baiboly hebreo ([[Tanakh]]) sy ao amin’nyamin’ ny [[Testamenta Taloha]] ao amin’nyamin’ ny [[Baiboly]] kristiana. Ahitana taratra ny tantaram-pivavahan’nypivavahan’ ny [[Fanjakan'i Israely (Samaria)|Fanjakana tany Avaratr' i Israely]] sy ny fivoaran’nyfivoaran’ ny [[jodaisma]] io boky io. Voalohany amin’ireoamin’ ireo bokim-paminaniana roa ambin’nyambin’ ny folo'','' atao hoe "mpaminany madinika", noho ny hafohin’nyhafohin’ ny asa-sorany, io boky io. Ny hevi-dehiben’nydehiben’ ny boky dia ny fitiavan’ifitiavan’ i [[Iahveh]] ny vahoakany izay asehon’ny fanambadian’i [[HoseaHôsea (mpaminany)|HoseaHôsea]] (na OseaÔsea) an’ilayan’ ilay vehivavy janga atao hoe GomeraGômera. Hentitra ny fomba fitenin’ifitenin’ i HoseaHôsea manoloana ny vahoaka miaina amin’nyamin’ ny fomba sy fanao izay miseho lany hatrany ho mifanohitra amin’nyamin’ ny finoana an' i Iahveh sy ny lalàny.

Atao hoe nosoratan’inosoratan’ i [[HoseaHôsea (mpaminany)|Hôsea]] (na [[HoseaHôsea (mpaminany)|OseaÔsea]]) ny boky. Nefa tsapa fa ny toko faha-4 hatramin’ny faha-13 dia hoatry ny nosoratr’olo-maro. Tsy mitovy amin’izay hita ao amin’ny toko telo voalohany sy ny toko faha-14 ny fomba fonoratra ao. Agamba avy any amin'ny [[Fanjakan'i Israely (Samaria)|Fanjakana Avaratra]] i Hosea. Nanomboka tokony ho tany amin’ny faramparan’ny fanjakan’ifanjakan’ i [[JeroboamaJerôbôama II]] (782 – 753 tal. J.K.) ny asa fitoriana nataony. Nahatonga an'i Hosea hahalala bebe kokoa ny fitiavan’Andriamanitra ny olony'','' na dia be [[fahotana]] aza'','' ny fitiavany ny vadiny izay be fahadisoana.

Voasoratra tamin’nytamin’ ny taonjatofaha-8 tal. J.K.'','' tao amin' ny [[Fanjakan' i Jodà|tanin’itanin’ Jodai Jodà]]'','' rehefa rava i [[Fanjakan'i Israely (Samaria)|Israely]]'','' ny boky manontolo.

== Ny anaran' ilay boky ==

Amin' ny [[teny hebreo]] dia atao hoe ספר הוֹשֵׁעַ / ''Sefer'' ''Hôshēa''‘ ny Bokin' i HoseaHôsea. Ao amin' ny Septoajinta amin' ny [[teny grika]] izy dia atao hoe Ὡσηέ Αʹ / ''I Hôsêé'' (ny alfa ''Αʹ'' dia manambara ny maha mpaminany madinika laharana voalohany azy).

Misy toko 14 ny Bokin’iBokin’ Hoseai Hôsea ary azo zaraina roa, ka ny voalohany manomboka eo amin’nyamin’ ny toko voalohany hatramin’nyhatramin’ ny toko faha-3. Ny toko sisa rehetra (faha-4 hatramin’nyhatramin’ ny faha-14) dia an’ny fizaràna faharoa.

Ny toko voalohany hatramin’nyhatramin’ ny faha-3 dia milaza ny fiainam-panambadian’ipanambadian’ Hoseai tamin’iHôsea Gomeratamin’ i Gômera'','' izay vehivavy mpijangajanga. Ampitahain’iAmpitahain’ Hoseai Hôsea amin’ ny amin’nyfifandraisan’ fifandraisan’AndriamanitraAndriamanitra amin' i Israely ny fifandraisany amin’nyamin’ ny vadiny. Io fanambadiany io dia heverin’nyheverin’ ny mpanao heviteny maro ho manana heviny ara-panoharana no sady mitantara tokoa ny zavatra mahazo ny mpaminany.

Maneho ny mpanao tsikera sasany fa ny maha ara-panoharana ny zavatra sasantsasany ao amin’ny toko telo voalohany dia mifandray amin’ny anaran’nyanaran’ ny zanaky ny mpaminanay'','' izay midika hoe "ilay tsy tiana" sy "ilay tsy oloko". Ny fanekem-pihavanana eo amin’Andriamanitraamin’ Andriamanitra sy i Israely'','' izay niorina tamin’ny lalàna tamin’nytamin’ ny voalohany'','' dia fifamatorana ara-panahy miorina amin' ny fitiavana ihany koa. Voantitra mafy amin’ny fampiasana teny tsy tokony hampiasaina ivelan’ny fitiavana ara-nofo izany fomba fijery izany.

Raha i HoseaHôsea na Andriamanitra no ilay vady voahitsakitsaka'','' ny vadiny na i Israely kosa no ilay vehivavy janga. Io vehivavy io sy ny taranany dia ho faizina'','' nefa isaky ny manota izy dia voavela heloka hatrany (toko faha-3)'','' satria resin’ny fitiavana ny hatezerana.

Ny toko faha-4 hatramin’ny faha-13 dia faminaniana fohy maro mifanarakaraka momba ny fiharatsiana ara-panahin’ny vahoaka'','' ny fahalemena ara-pitondran-tenan’ireo mpanjaka sy ireo [[Mpisorona jiosy|mpisorona]] ary ireo mpaminany izay miteraka ny fitsarana sy ny fanasaziana avy amin' Andriamanitra. Avy eo misy ireo tonon-kira izay mamisavisa ny helok’ihelok’ i Israely tany aloha. Ny amin’ny loza izay mananontanona no hevitra mibahana indrindra ao amin' io fizaràna io.

Ao amin’nyamin’ ny toko faha-14 (andininy faha-4-8) vao mihamalefaka ny fomba fitenin’nyfitenin’ ny mpaminany HoseaHôsea izay milaza faminaniam-pamonjena sy famindram-po ho an’ireoan’ ireo izay matahotra an’ian’ i [[Iahveh]] sy ireo olona marina.

I HoseaHôsea no mpaminany voalohany nampiasa ny [[fanambadiana]] ho fomba fanambaràna ny fifandraisana misy eo amin’Andriamanitra sy i Israely. Izany lohahevitra izany dia miseho fanindroany ao amin’ny [[Bokin' i Ezekiela]] (toko faha-16). Hita matetika izany lohahevitra izany taty aoriana tao amin’ny [[teolojiateôlôjia]] kristiana. Ny fitiavan' Andriamanitra tsy mety ritra (HosHôs. 11) dia hita koa ao amin’ny tenin’nytenin’ ny mpaminany [[Bokin'i Jeremia|Jeremia]] tao [[Fanjakan' i Jodà|JodaJodà]] tamin’ny nampananontanona ny fanafihan’ny firenena fahavalony an’ity fanjakana ity. Miavaka anefa i HoseaHôsea noho ny fanandratany avo ny fitiavana izay sitrak’Andriamanitrasitrak’ Andriamanitra lavitra noho ny fanatanterahana sorona ary ny fahalalana an’i Iahveh no ankasitrahana fa tsy ny fanatitra dorana aterina aminy (HosHôs. 6.6).

I Hosea dia matetika ampahatsiahivina ao amin’nyamin’ ny [[Filazantsara]] ary indroa i [[Jesoa]] Kristy no mamerina izany: ao amin’nyamin’ ny [[Filazantsara araka an' i Matio]] (9.13)'','' i Jesoa dia mampahatsiahy ny HosHôs. 6.6; ao amin’ny [[Filazantsara araka an' i Lioka]] (23.30) dia tsiahiviny koa ny HosHôs. 10.8.

==== Ao amin’ireoamin’ ireo Epistily ====

Ny [[ApostolyPaoly (apôstôly)|Apôstôly Paoly]] ao amin’nyamin’ ny [[Epistily ho an'ny Romana|Epistily ho an' ny Rômana]] (9.25-26) sy ao amin'ny [[Epistily voalohany ho an' ny KorintianaKôrintiana]] (15.55) ary ny [[Epistily voalohany nosoratan'i Petera|Epistily volohanvoalohan' i Petera]] (2.10) dia mampahatsiahy soratra avy ao amin’ny Bokin’i Hosea (HosHôs. 1.10; 2.23; 13.14).

== Jereo koa: ==

*[[HoseaHôsea (mpaminany)]]

* '''Mpaminany madinika:''' [[Bokin' i IsaiaHôsea]] na IzaiaÔsea - [[Bokin' i JeremiaJôela]] na Jôely - [[Bokin'ny Fitomanianai Amôsa]] na Amôsy - [[Bokin' i EzekielaÔbadia]] na Abdiasa - [[Bokin' i DanielaJônà]] na DanielyJônasa - [[Bokin' i BarokaMikà]] (deoteokanonika)na Mikea - [[Bokin' i Nahoma]] - [[Bokin' i Habakoka]] - [[Bokin' i Zefania]] na Sôfônia - [[Bokin' i Hagay]] na Akjea - [[Bokin' i Zakaria]] - [[Bokin' i Malakia]].