Fitsanganan-ko velona: Fahasamihafan'ny versiona

Contenu supprimé Contenu ajouté
Thelezifor (dinika | fandraisan'anjara)
Aucun résumé des modifications
Thelezifor (dinika | fandraisan'anjara)
kAucun résumé des modifications
Andalana faha-1:
Ny '''fitsanganan'''-'''ko''' '''velona''' na '''fitsangana''' '''amin' ny''' '''maty''' dia ny fiverenan' ny efa maty ho velona indray, indrindra ho amin' ny [[fiainana mandrakizay]]. Mino ny fitsanganan-ko velona ny [[Kristianisma|Kristiana]] sy ny [[Silamo]]. Misy ampahany amin' ny mpanaraka ny [[fivavahana jiosy]] izay tsy mino ny fitsanganana amin' ny maty, isan' izany ny [[Sadoseo]] (na Sadoseanina). Efa nahitana taratra ny finoana ny fitsanganan-ko velona ny [[Zôrôastrisma|fivavahana zoroastrianazôrôastriana]] sy ny fivavahana tany [[Ejipta tamin'ny Andro Taloha|Egipta taloha]].
 
== Fitsanganan-ko velona araka ny jodaisma ==
 
=== Ao amin' ny Testamenta Taloha ===
Araka ny fampianaran' ny [[jodaisma]] mahazatra dia mankany amin' ny fanjakan' ny maty, any amin' ny [[Seola|Sheol]] ("fiainan-tsy hita", ao amin' ny [[Baiboly protestanta amin'ny teny malagasy|Baiboly malagasy protestantaprôtestanta]]) ny olona maty, ary mitoetra ao tahaka ny aloka. Manohana izany ny [[Bokin'i Joba|Bokin' i Jôba]] (JobaJôba 7.7-9)<ref><small>"7 Tsarovy fa rivotra ny aiko: ary tsy hahita soa intsony ny masoko. 8 Tsy hahita ahy intsony ny mason'izay mijery ahy: Ny masonao hizaha ahy, fa tsy ho ao aho. 9 Tahaka ny rahona misava ka levona, dia tahaka izany koa, izay midina any amin'ny fiainan-tsi-hita tsy mba hiakatra intsony" (Joba 7.7-9).</small></ref>.
 
Raha raisina ara-bakiteny ny voasorartavoasoratra ao amin' ny Baiboly dia misy tokoa ny fitsangan-ko velona, indrindra ny ao amin' ny [[Boky voalohan'ny Mpanjaka|Boky voalohan' ny Mpanjaka]] sy ny [[Bokin'i Ezekiela|Bokin' i Ezekiela]] ary ny [[Bokin'i Daniela|Bokin' i Daniela]]. Ny firesahana voalohany ny fitsanganana amin' ny maty voalohany resahina ao amin' ny [[Testamenta Taloha]] dia ilay notanterahin' ny mpaminany [[Elia]] tamin' ny zanak' ilay vehivavy mpitondra tena niantranoany, araka ny hita ao amin' ny [[Boky voalohan'ny Mpanjaka|Boky voalohan' ny Mpanjaka]]:. Fahavelomana manam-petra no vokatr' izany ka tsy mahasakana ny hahafatesana indray (Ezek. 37.7-10)<ref><small>"19 Ary hoy Elia taminy: Atolory ahy ny zanakao. Dia naka ny zaza teo an-tratran-dreniny izy ka nitondra azy niakatra ho any an-efi-trano ambony izay nitoerany, ary nampandry azy teo am-pandriany. 20 Dia nitaraina tamin'i Jehovah izy ka nanao hoe: Jehovah Andriamanitro ô, efa nahatonga loza koa tamin'ny mpitondratena izay nivahiniako va Hianao ka nahafaty ny zanany? 21 Dia niampatra intelo tamin'ny zaza izy sady nitaraina tamin'i Jehovah hoe: Jehovah Andriamanitro ô, mifona aminao aho, aoka hody aminy indray ny ain'ity zaza ity. 22 Ary Jehovah nihaino ny feon'i Elia, dia nody taminy indray ny ain'ny zaza, ka dia velona izy." (1Mpanj. 17.19-22)</small></ref>. Naminany ny amin' ny hitsanganan' ny olona maro amin' ny maty ny mpaminany [[Ezekiela]] araka ny voasoratra ao amin' ny [[Bokin'i Ezekiela|Bokin' i Ezekiela]]: (Ezek. 37.7-10)<ref><small>"7 Dia naminany aho araka izay efa nandidiana ahy, ary nony efa naminany aho. dia injany! nisy feo, ary, indreo, nihetsiketsika sady nifanatonatona ny taolana, samy nanatona ny taolana namany avy. 8 Ary hitako fa, indro, naniry ny ozatra sy ny nofo, ary nisarona hoditra izy, nefa tsy mbola nisy fofonaina tao aminy. 9 Dia hoy Izy tamiko: Maminania amin'ny fofonaina, eny, maminania. ry zanak'olona, ka ataovy amin'ny fofonaina hoe: Izao no lazain'i Jehovah Tompo: Manatona avy amin'ny rivotra efatra, ry fofonaina, ka tsotsofy ireo voavono ireo, mba ho velona izy. 10 Dia naminany araka izay efa nandidiany ahy aho, ka dia nidiran'ny fofonaina ireo ka velona, dia nijoro tamin'ny tongony izy maro be dia maro be tokoa." (Ezek. 37.7-10)</small></ref>. Ao amin' ny [[Bokin'i Daniela|Bokin' i Daniela]] dia ahitana firesahana ny amin' ny fitsanganan' ny olona tsirairay amin' ny maty (Dan. 12.13) <ref><small>"Fa mandehana ianao mandra-pihavin'ny farany; fa hitsahatra ianao ka hitsangana ho ao amin'ny anjaranao amin'ny andro farany." (Dan. 12.13).</small></ref>; (Dan. 12. 2-3)<ref><small>"2 Ary maro amin'izay matory ao amin'ny vovoky ny tany no hifoha: ny sasany ho amin'ny fiainana mandrakizay, ary ny sasany ho amin'ny henatra sy ny latsa mandrakizay. 3 Ary izay hendry dia hamirapiratra toy ny famirapiratry ny lanitra; ary izay mamerina ny maro ho amin'ny fahamarinana dia ho tahaka ny kintana mandrakizay doria." (Dan. 12. 2-3).</small></ref>..
 
=== Ny Sadoseo na Sadoseanina ===
Ny [[Sadoseo]] na Sadoseanina dia ireo mpikambana amin' ny antoko iray amin' ny antoko efatra lehibe amin'ny firehan'ny [[fivavahana jiosy]] tamin' ny [[Andro Taloha]] tao [[Jodea]] (na Jodia) tamin' ny taonjato faha-2 tal. J.K. sy taonjato voalohany taor. J.K. Tsy inoany ny fitsanganan-ko velona. Miavaka amin' ny Fariseo ny Sadoseo noho izy ireo tsy mino ny fitsanganan' ny tena amin' ny maty. Ny Sadoseo dia tsy mino ny [[Tsy feteza-maty|tsy feteza-mati]]<nowiki/>n' ny [[Fanahin'ny vatana|fanahin' olombelona]] sady mandà ny fisian' ny [[anjely]].
 
== Fitsanganan-ko velona araka ny kristianisma ==
Isan' ireo finoana lehibenlehibe ao amin' ny [[Kristianisma|Kristiana]] ny fitsangana-ko velona. Mifandray amin' ny [[fitsarana farany]] hataon' Andriamanitra amin' ny olona rehetra izany. Ny olona nanao ny tsara fahavelony, araka ny didin' Andriamanitra, sy voavela heloka dia hitsangana ho amin' ny fiainana ao amin' ny [[Fanjakan'Andriamanitra|Fanjakan' Andriamanitra]]. Ireo olona nanao ny ratsy sy tsy nibebaka dia halefa any amin' ny [[gehena]] na ny [[helo]].
 
=== Fahagagana fananganana amin' ny maty ===
Nanangana olona vitsivitsy amin' ny maty i [[Jesosy|Jesoa]] (na Jesosy) ka fiverenan' ny olona amin' ny vatana sy ny fiainana talohan' ny nahafatesana izany. Maro ireo olona voalaza fa nitsangana tamin' ny maty ka isan' ireo ny zanaka lahin' ilay vehivavy mpitondra tena (Lio. 7.11-15) sy i Lazarosy (na Lazara) avy any Betania (Joa. 11.38-44) ary ny zanakavavin' i Jairo (Lio. 8.49-56). Fahavelomana manam-petra ihany no vokatr' izany fa tsy fahafoanan' ny fahafatesana ho amin' ny [[fiainana mandrakizay]].
 
=== Fitsanganan' i Jesoa tamin' ny maty ===
Ny finoana kristiana dia miorina amin' ny fampianarana momba ny [[Fitsanganan'i Jesoa ho velona|fitsanganan' i Jesoa Kristy tamin' ny maty]] (1Kor. 15.13-19). Ny finoan' ny Kristiana ny fitsanganana amin' ny maty dia miorina amin' ny voasoratra ao amin' ny [[Testamenta Vaovao]], indrindra ny ao amin' ny [[Filazantsara araka an'i Matio|Filazantsara araka an' i Matio]] (Mat. 23.1-10), ny [[Epistily ho an'ny Romana|Epistily ho an' ny Rômana]] (RomRôm. 1.4), ny [[Epistily voalohany ho an'ny Korintiana|Epistily voalohany ho an' ny Kôrintiana]] (1Kor1Kôr. 15.1) izay maneho ny fasana foan' i JesosyJesoa telo andro taorian' ny nahafatesany, sy ny fisehoan' i JesosyJesoa tamin' ireo mpianany.
 
=== Fitsanganan' ny maty niaraka tamin' ny an' i Jesoa ===
Misy filazana koa ao amin' ny Filazantsaran' i Matio izay manambara ny fitsanganan' ny olona maro ho velona toriana kelin' ny nitsanganan'ii Jesosyi Jesoa tamin' ny maty: "<small>52</small> ary nisokatra ny fasana, ka maro ny fatin'ny olona masina izay efa nodi-mandry no natsangana, <small>53</small> ka nivoaka avy tao amin'ny fasana ireo taorian'ny nitsanganan'i Jesosy, dia nankao amin'ny Tanàna Masina ka niseho tamin'ny maro." (Mat. 27.52-53).
 
"<small>52</small> ''ary nisokatra ny fasana, ka maro ny fatin' ny olona masina izay efa nodi-mandry no natsangana'', <small>53</small> ''ka nivoaka avy tao amin' ny fasana ireo taorian' ny nitsanganan' i Jesosy, dia nankao amin' ny Tanàna Masina ka niseho tamin' ny maro''." (Mat. 27.52-53).
=== Fitsanganana amin'ny maty amin'ny andro farany ===
Amin'ny [[eskatolojia]] kristiana dia amin'ny [[andro farany]] no hananganana ny maty rehefa voapetraka ny Fanjakan'Andriamanitra. Ny Epistily nosoratan'i [[Paoly (apostoly)|Paoly]] no mamelabelatra ny fampianarana sy ny finoana ny fitsanganan'ny vita batisa ho amin'ny fahavelomana. Hitsangan-ko velona ny maty rehetra ka izay nanao ny tsara hitsangana ho amin'ny fiainana fa ny mpanao ratsy kosa hitsangana ho amin'ny fitsarana fanamelohana amin'ny andron'ny [[Fitsarana farany]] (Jaona 5.29). Nilaza mazava ny apostoly [[Paoly (apostoly)|Paoly]] fa hitsangana ny vatan'ny olona (1Kor. 15; 1Tes. 4.14-16).
 
=== Fitsanganana amin' ny maty amin' ny andro farany ===
== Jereo koa: ==
Amin' ny [[eskatolojiaeskatôlôjia]] kristiana dia amin' ny [[andro farany]] no hananganana ny maty rehefa voapetraka ny Fanjakan' Andriamanitra. Ny [[Epistilin'i Paoly|Epistily nosoratan' i [[Paoly (apostoly)|Paoly]] no mamelabelatra ny fampianarana sy ny finoana ny fitsanganan' ny vita [[batisa]] (na batemy) ho amin' ny fahavelomana. Hitsangan-ko velona ny maty rehetra ka izay nanao ny tsara hitsangana ho amin' ny fiainana fa ny mpanao ratsy kosa hitsangana ho amin' ny fitsarana fanamelohana amin' ny andron' ny [[Fitsarana farany]] (JaonaJoany 5.29). Nilaza mazava ny apostolyapôstôly [[Paoly (apostolyapôstôly)|Paoly]] fa hitsangana ny vatan' ny olona (1Kor1Kôr. 15; 1Tes. 4.14-16).
 
== Jereo koa: ==
* [[Eskatolojia]]
 
* [[Eskatôlôjia]]
* [[Andro farany]]
* [[Fitsanganan-ko velona (kristianisma)]]