Fiainan-tsi-hita: Fahasamihafan'ny versiona

Contenu supprimé Contenu ajouté
Thelezifor (dinika | fandraisan'anjara)
kAucun résumé des modifications
Thelezifor (dinika | fandraisan'anjara)
kAucun résumé des modifications
Andalana faha-9:
Ny teny hoe ''fiainan-tsi-hita'' na ''fitoeran' ny'' ''maty'' dia nandikana ao amin' ny [[Baiboly amin'ny teny malagasy|Baiboly malagasy]] ny [[Fiteny latina|teny latina]] hoe ''infernus'' izay midika ara-bakiteny hoe "izay ao ambany". Ny teny hoe ''helo'' kosa dia fanagasiana ny [[Fiteny anglisy|teny anglisy]] hoe ''hell'' izay mitovy dika amin' ny teny latina hoe ''infernus''.
 
== Fiainan-tsy tsi-hita ao amin' ny fedrà grika ==
Ao amin' ny [[Hadesy|Hadesi]]<nowiki/>n' ny [[Fedrà|fedràn]]' ny kolontsaina grika sy rômana no itoeran' ny fanahin' ny olona maty ka ny [[Andriamanitra (ankapobeny)|andriamanitra]] [[Plotô (andriamanitra)|Plotô]] no mpanapaka ao. Ny fiainan-tsi-hita na ny fitoeran' ny maty na ny fanjakan' ny maty ao amin' ny [[fedrà]] grika dia atao hoe [[Fanjakan'i Hadesy|''fanjakan' i Hadesy'']] na ''Hadesy''. Toerana any ambanin' ny tany izany izay anjakan' ilay andriamanitra atao hoe ''Hadesy'', ka izany no ilazana izany toerana izany hoe "fanjakan' i Hadesy". Ny Hadesy ao amin' ny fedrà grika dia tsy mitovy amin' ny an' ny fivavahana kristiana. Amin' ny teny grika dia ᾍδης / ''Hádēs'' na Ἅιδης / ''Háidēs'' no iantsoana ny Hadesy. Ny Rômana dia manao amin' ny [[Fiteny latina|teny latina]] ny Hadesy hoe ''Inferni.''
 
== Fiainan-tsy tsi-hita ao amin' ny jodaisma ==
Ny fiainan-tsy tsi-hita na ny fitoeran' ny maty na ny fanjakan' ny maty ao amin' ny [[Jodaisma|fivavahana jiosy]] dia atao hoe '''Seôla''' na '''Seôly.''' (amin' ny [[Fiteny hebreo|teny hebreo]] dia atao hoe שאול / ''Sheol''). Izany dia tsy inona fa ny ny fasana iraisan' ny olombelona rehetra. Ny [[Baiboly hebreo]] dia manoritsoritra azy ho sahala amin' ny toerana tsy misy fahafinaretana izay itoeran' ny olona rehetra, na marina na meloka, na mpanjaka na andevo, na tia vavaka na tsy mivavaka, mba hitioerany amim-pahanginana sy hiandrasany ny fiverenany ho vovoka. Tsy izany anefa no iafaran' ny olombelona fa misy ny hovoavonjy avy ao amin' ny Seôla, araka ny lahatsoratra sasany, toy ny hita ao amin' ny [[Bokin'ny Salamo|Bokin' ny Salamo]] (Sal. 86.13) sy ny hafa koa. Amin' ny [[Fiteny hebreo|teny hebreo]] dia atao hoe שאול / ''Sheol'' izany.
 
== Fiainan-tsy tsi-hita ao amin' ny fivavahana kristiana ==
 
=== Fiainan-tsy tsi-hita araka ny Baiboly ===
Mampiasa ny teny hoe ''Hadesy'' ny [[Testamenta Vaovao]] hanondroany ny fonenana na ny toetran' ny maty. Amin' ny andalan-tsoratra sasany dia toa maneho toerana sady tsy soa tsy ratsy izay iandrasan' ny maty ny fahafatesana, ny fandevenana, ary ny fitsanganan' i Jesoa tamin' ny maty ny Hadesy. Maro ny andalana ao amin' ny Testamenta Vaovao no azo anatsoahana hevitra fa [[Fidinan' i Kristy any amin' ny fiainan-tsi-hita|nidina tany amin' izany fanjakan' ny maty izany i Kristy]], mba hitondra ny olo-marina ho any any amin' ny [[Lanitra (finoana)|Lanitra]] na noho ny antony hafa, arakaraka ny fivoasana teolojikateôlôjika. Misy andalana hafa ao amin' ny Testamenta Vaovao izay azo anatsoahana hevitra fa toeram-pijaliana ho an' ireo olon-tsy marina izanyny helo, ka izany dia mitarika ho amin' ny fiheverana fa mety misaraka roa miavaka tsara izany toerana izany.
 
==== Ny teny hoe ''Fiainan-tsi-hita'' ao amin' ny Baiboly prôtestanta malagasy ====
Izao ny andalana ao amin' ny [[Baiboly prôtestanta amin' ny teny malagasy|Baiboly prôtestanta amin'ny teny malagasy]] ahitana ny teny hoe "fiainan-tsi-hita":
 
* [[Filazantsara araka an'i Matio|Matio]] 11.23: "Ary ianao, ry [[Kapernaomy]], hasandratra hatrany an-danitra va ianao? Hietry hatrany amin' ny '''fiainan-tsi-hita''' ianao; fa raha mba tany [[Sodoma]] no natao ny asa lehibe izay natao teo aminao, dia ho naharitra ambaraka androany izy." (''[[Baiboly protestanta amin'ny teny malagasy|Ny Baiboly]]'').
* Matio16.18: "Ary Izaho milaza aminao koa: HianaoIanao no [[Petera]], ary ambonin' ity vatolampy ity no haoriko ny fiangonako; ary ny vavahadin' ny '''fiainan-tsi-hita''' tsy haharesy azy". (''Ny Baiboly'')
* [[Filazantsara araka an'i Lioka|Lioka]] 10.15: "Ary ianao, ry Kapernaomy, hasandratra hatrany an-danitra va ianao? Haetry hatrany amin' ny '''fiainan-tsi-hita''' ianao." (''Ny Baiboly'')
* Lioka 16.23: "ary raha nijaly tao amin' ny '''fiainan-tsi-hita''' izy ka niandrandra, dia nahita an' i [[Abrahama (patriarka)|Abrahama]] teny lavitra eny sy [[Lazarosy avy any Betania|Lazarosy]] teo an-tratrany." (''Ny Baiboly'')
* [[Asan'ny Apôstôly|Asan' ny Apôstôly]] 2.26-27: "Ny nofoko koa hitoetra amin' ny fanantenana; Fa tsy ho foinao ho any amin' ny '''fiainan-tsi-hita''' ny aiko; Ary tsy hamela ny Iray Masinao ho tratry ny lò HianaoIanao" (''Ny Baiboly'').
* Asan' ny Apostoly 2.31: "koa raha nahita rahateo izy, dia nilaza ny [[Fitsanganan'i Jesoa ho velona|fitsanganan' i Kristy]], fa tsy nafoy ho any amin' ny '''fiainan-tsi-hita''' Izy, ary ny nofony tsy tratry ny lò." (''Ny Baiboly'')
* [[Apokalipsin'i Joany|Apôkalipsy]] 1.18: "dia Ilay velona; efa maty Aho, nefa, indro, velona mandrakizay mandrakizay sady manana ny fanalahidin' ny fahafatesana sy ny '''fiainan-tsi-hita'''." (''Ny Baiboly'')
* Apôkalipsy 6.8: "Ary hitako fa, indro, nisy soavaly hatsatra, ary ny anaran' izay nitaingina ary atao hoe Fahafatesana, ary ny '''Fiainan-tsi-hita''' nanaraka azy. Ary nomena fahefana tamin' ny ampahefatry ny tany ireo hamono amin' ny sabatra sy ny mosary sy ny fahafatesana sy ny bibi-dia etỳ an-tany." (''Ny Baiboly'')
* Apôkalipsy 20.13: "Ary ny ranomasina dia namoaka ny maty tao anatiny; ary ny fahafatesana sy ny '''fiainan-tsi-hita''' namoaka ny maty tao aminy; dia samy notsaraina araka ny asany izy." (''Ny Baiboly'')
* Apôkalipsy 20.14: "Ary ny fahafatesana sy ny '''fiainan-tsi-hita''' dia natsipy tany amin' ny [[farihy afo]]. Izany no fahafatesana faharoa, dia ny farihy afo." (''Ny Baiboly'')
 
==== Ny teny hoe ''Fitoeran' ny maty'' na ''Afobe'' ao amin'ny Baiboly katôlika malagasy ====
Ao amin' ny [[Baiboly katôlika amin'ny teny malagasy|Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy]] edisiona tamin' ny taona 1938 dia tsy teny na andian-teny tokana no andikana izay ataon' ny Prôtestanta hoe "fiainan-tsi-hita" na "fiainan-tsy hita", fa indraindray "afobe", indraindray "fitoeran' ny maty" ary indraindray "fonenan' ny maty".
 
* Matio 11.23:"Ary hianao, ry [[Kafarnaoma]], hasandratra hatrany an-danitra va hianao? Hietry hatrany amin' ny '''afobe''' hianao, fa raha tany [[Sodoma]] no natao ny fahagagana natao tao aminao, dia mbola ho nitsangan-ko tanàna mandraka androany izy." (''[[Baiboly katôlika amin'ny teny malagasy|Ny Baiboly Masina]]'')
* Matio16.18: "Ary izaho milaza aminao fa hianao no [[Petera|Piera]] (vato), ary eo ambonin' izany vatolampy izany no hanorenako ny Egliziko, ary ny vavahadin' ny '''afobe''' tsy haharesy azy." (''Ny Baiboly Masina'')
* Lioka 10.15: "Ary hianao, ry Kafarnaoma izay misondrotra hanakatra ny lanitra dia haetry hatrany amin' ny '''afobe''' hianao." (''Ny Baiboly Masina'')
* Apôkalipsa 1.18: "efa maty aho, nefa indro velona mandrakizay mandrakizay, sady manana ny fanalahidin' ny fahafatesana sy ny '''afobe'''." (''Ny Baiboly Masina'')
* Apôkalipsa 20.14: "Ary ny fahafatesana sy ny '''afobe''' dia natsipy tany amin' ny [[farihy afo]]: - izany no fahafatesana faharoa: ny farihy afo." (''Ny Baiboly Masina'')
 
* Lioka 16.23: "Tao amin' ny '''fitoeran' ny maty''', ilay nijaly iny izy, dia niandrandra, ka tazany teny lavitra eny [[Abrahama (patriarka)|Abrahama]] sy [[Lazara avy any Betania|Lazara]] teo an-tratrany," (''Ny Baiboly Masina'')
* Asan' ny Apôstôly 2.26-27: "Noho izany, ny foko miravoravo, ny lelako mirobiroby, ary ny nofoko hitombina amin' ny fanantenana, fa tsy ho foinao ao amin' ny '''fitoeran' ny maty''' ny aiko, ary tsy hatolotrao hafoy ho tratry ny lò ny Masinao." (''Ny Baiboly Masina'')
* Asan' ny Apôstôly 2.31: "dia ny [[Fitsanganan'i Jesoa ho velona|fitsanganan' ny Kristy amin' ny maty]] izay efa tsinjony mialoha no nilazany fa tsy ho foiny ao amin' ny '''fitoeran' ny maty''' izy, ary ny nofony tsy ho tratry ny lò.." (''Ny Baiboly Masina'')
 
* Apôkalipsa 6.8: "Dia nijery aho, ka indro nisy soavaly hatsatra, ary ilay nitaingina azy dia atao hoe i Fahafatesana, sady nanaraka azy ny '''Fonenan' ny maty'''. Nomena fahefana amin' ny ampahefatry ny tany izy ireo, hamono amin' ny mosary amam-tsabatra, sy amin' ny fahafatesana mbamin' ny biby masiaka ety an-tany." (''Ny Baiboly Masina'')