Empira Babilôniana Vaovao
Ny Empira Babilôniana Vaovao na Empira Neô-Babilôniana na Empira Babilôniana Faharoa, izay fantatra amin' ny anarana hoe Empira Kaldeana koa, no fanjakana farany nofehezin' ny mpanjaka teratany tao Mesôpôtamia. Nanomboka tamin' ny fanokanana an' i Nabôpôlasara ho mpanjakan' i Babilôna tamin' ny taona 626 tal. JK ary niorina mafy tamin' ny fianjeran' ny Empira Asiriana Vaovao tamin' ny taona 612 tal. JK, dia resin' ny Empira Persiana Akemenida tamin' ny taona 539 tal. JK ny Empira Babilôniana Vaovao, ka nanamarika ny faharavan' ny tarana-mpanjaka kaldeana tsy ampy taonjato iray taorian' ny niorenany.
Ny faharesen' ny Empira Asiriana Vaovao sy ny fiverenan' ny fahefana tany Babilôna vokatr' izany dia nanamarika ny fotoana voalohany nipoiran' ny fanjakazakan' ilay tanàna, sy ny faritra atsimo amin' i Mesôpôtamia amin' ny ankapobeny, amin' ny Atsinanana Akaiky tamin' ny Andro Taloha, hatramin' ny nirodanan' ny Empira Babilôniana Voalohany (teo ambany fanapahan' i Hammurabi) efa ho arivo taona talohan' izay. Ny vanim-potoan' ny fitondrana tao amin' ny Empira Babilôniana Vaovao àry dia nanjakan' ny firoboroboan' ny toekarena sy ny fitombon' ny mponina manerana an' i Babilônia tsy nisy toy izany, ary koa ny fanavaozana ny kolontsaina sy ny zavakanto rehefa nanao tetikasa fanorenana goavana ny mpanjaka babiloniana vaovao nifandimby, indrindra fa tany Babilôna, ka namerina indray singa maro tamin' ny 2 000 taona teo aloha avy amin' ny kolontsaina somerô-akadiana.
Ny Empira Babilôniana Vaovao dia mitana toerana lehibe eo amin' ny fitadidiana ara-kolontsaina ankehitriny noho ny sarin' i Babilôna sy i Nebokadnezara II (na Nabokôdônôzora II) mpanjaka lehibe indrindra resahina ao amin' ny Baiboly. Ny firesahan' ny Baiboly an' i Nebokadnezara dia mifantoka amin' ny ady nataony tamin' ny Fanjakan' i Jodà ary indrindra ny fahirano nataon' ny Babilôniana an' i Jerosalema tamin' ny taona 587 tal. JK, izay niafara amin' ny fandravana ny Tempolin' i Sôlômôna sy ny fahababoana tany Babilôna. Ny loharanom-baovao babilôniana dia milazalaza ny fanapahan' i Nebokadnezara ho vanim-potoana volamena izay nanova an' i Babilôna ho empira lehibe indrindra tamin' ny androny.
Ny pôlitika ara-pivavahana nampidirin' i Nabônida izay mpanjaka babilôniana farany, izay nankasitraka an' i Sîn andriamanitra volana raha mitaha amin' i Mardoka (Marduk) izay andriamanitra mpiaro an' i Babilôna, tamin' ny farany dia toy ny anton' ady ho an' i Kirôsy Lehibe, mpanjaka persianina, izay nanafika an' i Babilôna tamin' ny taona 539 tal. J.K. tamin' ny fanehoana ny tenany ho tompondakan' i Mardoka izay namerina ny filaminana tany Mesôpôtamia araka ny maha andriamanitra azy. Taorian' ny fandresena sy fakana ny tany dia niavaka ara-kolontsaina nandritra ny taonjato maro i Babilôna, niaraka amin' ny fanondroana ny olona amin' ny anarana babilôniana sy amin' ny fivavahana babilôniana fantatra tamin' ny vanim-potoana faramparan' ny Empira Partiana tamin' ny taonjato voalohany tal. JK. Na dia nikomy imbetsaka aza i Babilôna nandritra ny fitondran' ny empira maro tatỳ aoriana, dia tsy nahomby tamin' ny famerenana ny fahaleovantenany mihitsy.
Jereo koa hanova
- Empira Asiriana Vaovao (izay teo alohany)
- Empira Akemenida (nandimby azy)