Delonix regia

Ny Delonix regia na Poinciana regia dia karazan-javamaniry misy voninkazo, ao amin' ny fianakaviana Fabaceae, zana-pianakavina Caesalpinioideae teratany eto Madagasikara. Fantatra amin' ny raviny miendrika ampanga sy ny felam-boniny miloko mena midorehitra manopy volomboasary izy io mandritra ny fahavaratra. Ireto ny anarana ahafantarana azy amin' ny teny malagasy: alamboronala, monongo, tanaho, volotsara.

Delonix regia

Any amin' ny faritra trôpikaly maro eran' izao tontolo izao ity karazan-kazo ity dia ambolena ho hatao haingon-tanàna. Na dia tsy fantatra aza ny faritra niaviany, dia nambolena be dia be izy io nandritra ny taonjato maro. Farany, tamin' ny taona 1932 dia nisy andiany voajanahary hitan' i J. Leandri tany amin' ny morontsiraka andrefan' i Madagasikara.

Taloha ity karazan-javamaniry ity dia nosokajin' ny manam-pahaizana ao amin' ny vondron-karazana Poinciana, nomena anarana avy amin' ny anaran' i Phillippe de Longvilliers de Poincy, governoran' i Saint Christopher (Saint Kitts) tamin' ny taonjato faha-17.

Toetoetrany

Amin' ny ankapobeny dia mahatratra 5 ka hatramin' ny 8 m ny haavon' io hazo mijoalajoala io, saingy mety hihoatra ny 15 m ny haavony. Raha tanora ilay hazo dia malama sy mazava ny vatany.

Ravina monongo

Ny vonin' ny monongo

Miendrika elo ny firafitry ny fitambaran' ny rantsana sy ny ravina rehetra ao amin' ilay hazo, manana rantsana mivelatra misy raviny milahatra tsiroaroa (manana halava eo anelanelan' ny 30 sy 50 sm) sy voninkazo misy felam-bony mena efatra mirefy 8 sm eo ho eo sy felam-bony fahadimy lehibe kokoa eo afovoany mijoro mahitsy izay misoritsoritra madinka fotsy na mavo. Mamony maro be izy amin' ny faran' ny vanim-potoan' ny maintany (eo anelanelan' ny Nôvambra sy Janoary).

Vihin' ny Delonix regia

Ny voany dia mitovy endrika amin' ny tsaramaso, manana halavany eo anelanelan' ny 40 sy 60 sm, sy sakany 5 sm, izay misy vihiny boribory manodidina ny folo, miloko volontsôkôlà mainty ary misy soritsoritra madinika eo amin' ny sisiny, mitovy amin' ny voan' ny tanamasoandro.

Fambolena azy

Ny monongo dia mitaky toetanin-jana-pehintany na ambanin-janapehintany, nefa mahatanty ihany ny haintany sy ny tany masira. Tsy tia tany misy tanimanga mavesatra izy ary aleony ny tany fasika ikorianan-drano feno akora ôrganika. Ity hazo ity dia mamony betsaka kokoa rehefa somary maina ny toetrandro.

Azo ampitomboina taranaka amin' ny alalan' ny famafaza ny voa na amin' ny alalan' ny fanaovna tsato-boly ity karazan-javamaniry ity.

Any Karaiba sy any Afrika ary any amin' ny ilany avaratr' i Aostralia no ambolena azy io betsaka. Hita any Nouvelle-Calédonie sy any Polynésie française koa izy io. Io hazo io dia nampidirin' i Claude Richard tatsy La Réunion tamin' ny taona 1840.

Jereo koa

• Karazan-javamaniry atao amin' ny teny malagasy hoe "monongo": Delonix regia, Erythrina sacleuxii (en), Amphorocalyx albus (en), Dichaetanthera crassinodis (en)
• Karazan-javamaniry atao amn' ny teny malagasy hoe "alamboronala": Delonix regia, Delonix leucantha (en).
• Ny zavamaniry ao amin' ny vondron-karazana Delonix hita eto Madagasikara: Delonix adansonioides (malagasy: fengoky na fingoko) (fr), Delonix boiviniana (malagasy: fengoke) (en), Delonix decaryi (malagasy: fengoky na fingoko) (en), Delonix regia (malagasy: alamborona, monongo, tanaho, volotsara).